Trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra những thay đổi đáng kể trong lĩnh vực giao thông vận tải, đặc biệt là thông qua sự phát triển của các phương tiện tự lái. Xe tự lái, một trong những ứng dụng nổi bật của AI, đã trở thành hiện thực ở nhiều quốc gia phát triển. Mặc dù xe tự lái hoàn toàn (cấp độ 5) vẫn chưa xuất hiện trên thị trường do các rào cản kỹ thuật và pháp lý, nhưng các phiên bản bán tự động với hệ thống hỗ trợ lái đang dần được phổ biến. Các công nghệ này tích hợp cảm biến hiện đại như camera, lidar và siêu âm, kết hợp với phần mềm AI để phân tích môi trường xung quanh, nhận diện chướng ngại vật, và thậm chí can thiệp trực tiếp vào quá trình điều khiển nhằm ngăn ngừa tai nạn.

Không chỉ có xe tự lái, AI còn đang thay đổi cách chúng ta tiếp cận và sử dụng các phương tiện giao thông khác. Trong lĩnh vực hàng không, AI đang được tích hợp vào các hệ thống tự động hóa của máy bay, mở ra khả năng vận hành máy bay mà không cần sự can thiệp của con người. Hai "ông lớn" trong ngành sản xuất máy bay là Airbus và Boeing đã đạt được những thành tựu quan trọng trong lĩnh vực này. Một ví dụ điển hình là chiếc Airbus A350, đã cất cánh và hạ cánh thành công mà không cần phi công điều khiển, chứng minh tiềm năng của công nghệ AI trong việc nâng cao hiệu quả và an toàn của các chuyến bay. Tuy nhiên, để ứng dụng này trở nên phổ biến, còn nhiều vấn đề về tâm lý và pháp lý cần được giải quyết. Khảo sát tại Pháp cho thấy, phần lớn người dân vẫn chưa sẵn sàng chấp nhận AI thay thế hoàn toàn con người trong việc điều khiển máy bay, và điều này phản ánh một thách thức lớn đối với ngành công nghiệp hàng không.

Trong lĩnh vực hàng hải, xu hướng tự động hóa cũng đang được thúc đẩy bởi AI. Các tàu tự hành và hệ thống hỗ trợ điều hướng sử dụng AI đang được phát triển để tăng cường hiệu quả và an toàn trong hoạt động vận chuyển hàng hóa. Các hệ thống này không chỉ giúp giảm thiểu chi phí nhân lực mà còn tối ưu hóa lộ trình, tiết kiệm nhiên liệu, và giảm thiểu rủi ro tai nạn. Những tiến bộ này hứa hẹn sẽ cách mạng hóa ngành hàng hải, giúp các doanh nghiệp vận tải nâng cao năng lực cạnh tranh trong một thị trường toàn cầu hóa.

Không chỉ dừng lại ở việc nâng cao hiệu quả và an toàn của các phương tiện giao thông, AI còn đang thay đổi cách chúng ta tiếp cận việc di chuyển. Theo công ty tư vấn Capgemini, AI sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nhu cầu sở hữu xe cá nhân, khi xu hướng chuyển dịch sang các hình thức giao thông công cộng, chia sẻ phương tiện và sử dụng các dịch vụ di chuyển khác ngày càng trở nên phổ biến. AI tạo sinh, một phân nhánh của AI, đang được sử dụng để tối ưu hóa lộ trình di chuyển, cá nhân hóa trải nghiệm của hành khách, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp vận tải và mang lại lợi ích lớn cho cả khách hàng lẫn môi trường. Ví dụ, các ứng dụng như Uber và Lyft đã sử dụng AI để dự đoán nhu cầu, tối ưu hóa tuyến đường, và giảm thiểu thời gian chờ đợi, mang lại trải nghiệm tiện lợi hơn cho người dùng.

Ngoài ra, AI còn có tiềm năng lớn trong việc hỗ trợ quản lý giao thông đô thị, giúp giảm ùn tắc và tối ưu hóa lưu lượng giao thông. Các thành phố lớn trên thế giới như Singapore, London, và New York đã bắt đầu triển khai các hệ thống quản lý giao thông thông minh sử dụng AI để theo dõi và điều tiết lưu lượng giao thông theo thời gian thực. Những hệ thống này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian di chuyển mà còn giảm thiểu lượng khí thải, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân đô thị.

Trong khi AI đang mở ra nhiều cơ hội mới cho ngành giao thông vận tải, nó cũng đặt ra không ít thách thức. Vấn đề về an toàn và bảo mật dữ liệu, cùng với các rào cản pháp lý và đạo đức, là những trở ngại cần được giải quyết. Cần có những quy định và tiêu chuẩn rõ ràng ở cấp quốc gia và quốc tế để đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách an toàn và hiệu quả. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức và giáo dục cộng đồng về lợi ích và rủi ro của AI trong giao thông là vô cùng quan trọng để xây dựng niềm tin và sự chấp nhận của xã hội đối với công nghệ này.

AI đang mở ra những cơ hội mới và đầy hứa hẹn cho ngành giao thông vận tải, nhưng cũng đi kèm với những thách thức lớn về pháp lý và đạo đức. Để tận dụng tối đa những lợi ích mà AI mang lại, cần có các quy định và chuẩn mực rõ ràng ở cấp độ quốc gia, khu vực và quốc tế. Đồng thời, cần chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với những thách thức mới, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho mọi người tham gia vào hệ thống giao thông hiện đại.

P.A.T (NASATI), theo https://technologymagazine.com/, 8/2024