Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ biến đổi nền kinh tế toàn cầu. Nhưng cần bảo đảm rằng nó mang lại lợi ích cho nhân loại. Theo dự báo của Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Kristalina Georgieva, có tới 40% việc làm sẽ bị ảnh hưởng bởi AI, đặc biệt là ở các nước phát triển.

Theo người đứng đầu IMF, AI sẽ ảnh hưởng việc làm trên toàn thế giới, thay thế một số việc làm và bổ sung cho những việc làm khác. Chúng ta cần cân bằng chính sách một cách cẩn thận để khai thác tiềm năng của nó. Chúng ta đang trên bờ vực của một cuộc cách mạng công nghệ có thể thúc đẩy năng suất, thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu và tăng thu nhập trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nó cũng có thể thay thế việc làm và làm sâu sắc thêm tình trạng bất bình đẳng.

Sự tiến bộ nhanh chóng của AI đã làm cả thế giới say mê, gây ra cả sự phấn khích lẫn lo lắng, đồng thời đặt ra những câu hỏi quan trọng về tác động tiềm tàng của nó đối với nền kinh tế toàn cầu. Hiệu ứng thực sự rất khó thấy trước vì AI sẽ tác động đến các nền kinh tế theo những cách phức tạp. Điều quan trọng là chúng ta cần đưa ra một bộ chính sách để tận dụng một cách an toàn tiềm năng to lớn của AI vì lợi ích của nhân loại.

Trong một nghiên cứu của IMF để kiểm tra tác động tiềm tàng của AI đối với thị trường lao động toàn cầu đã dự đoán khả năng công việc sẽ bị thay thế bởi AI. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng trong nhiều trường hợp AI có khả năng bổ sung cho công việc của con người. Phân tích của IMF nắm bắt được cả hai điều này này. Những phát hiện rất đáng chú ý trong nghiên cứu: gần 40% việc làm toàn cầu có thể được liên quan với AI. Trong lịch sử, tự động hóa và công nghệ thông tin có xu hướng ảnh hưởng đến các công việc thường ngày, nhưng một trong những điều khiến AI trở nên khác biệt là khả năng tác động đến các công việc đòi hỏi kỹ năng cao. Kết quả là, các nền kinh tế tiên tiến phải đối mặt với rủi ro lớn hơn từ AI nhưng cũng có nhiều cơ hội hơn để tận dụng lợi ích của nó so với các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển.

Ở các nền kinh tế tiên tiến, khoảng 60% việc làm có thể bị ảnh hưởng bởi AI. Khoảng một nửa số việc làm có thể được hưởng lợi từ việc tích hợp AI, nâng cao năng suất. Nửa còn lại, các ứng dụng AI có thể thực hiện các nhiệm vụ chính hiện do con người thực hiện, điều này có thể làm giảm nhu cầu lao động, dẫn đến lương thấp hơn và giảm tuyển dụng. Trong những trường hợp cực đoan nhất, một số công việc này có thể biến mất.

Ngược lại, ở các thị trường mới nổi và các nước thu nhập thấp, tỷ lệ tiếp xúc với AI dự kiến ​​sẽ lần lượt là 40% và 26%. Những phát hiện này cho thấy thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển phải đối mặt với ít sự gián đoạn ngay lập tức hơn từ AI. Đồng thời, nhiều quốc gia trong số này không có cơ sở hạ tầng hoặc lực lượng lao động lành nghề để khai thác lợi ích của AI, làm tăng nguy cơ rằng theo thời gian, công nghệ này có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng giữa các quốc gia. AI cũng có thể ảnh hưởng đến sự bất bình đẳng về thu nhập và sự giàu có trong các quốc gia. Chúng ta có thể thấy sự phân cực trong các khung thu nhập, trong đó những người lao động có thể khai thác AI sẽ nhận thấy năng suất và tiền lương của họ tăng lên và những người không thể khai thác AI bị tụt lại phía sau. Nghiên cứu cho thấy AI có thể giúp những người lao động ít kinh nghiệm nâng cao năng suất của họ nhanh hơn. Những người lao động trẻ tuổi có thể dễ dàng tận dụng các cơ hội hơn, trong khi những người lao động lớn tuổi hơn có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi.

Ảnh hưởng đến thu nhập của người lao động sẽ phụ thuộc phần lớn vào mức độ AI sẽ bổ sung cho những người lao động có thu nhập cao. Nếu AI bổ sung đáng kể cho những người lao động có thu nhập cao hơn, nó có thể dẫn đến thu nhập lao động của họ tăng không tương xứng. Hơn nữa, năng suất tăng từ các công ty áp dụng AI có thể sẽ thúc đẩy lợi nhuận, điều này cũng có thể có lợi cho những người có thu nhập cao. Cả hai hiện tượng này đều có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng.

Trong hầu hết các kịch bản, AI có thể sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng nói chung, một xu hướng đáng lo ngại mà các nhà hoạch định chính sách phải chủ động giải quyết để ngăn chặn công nghệ gây thêm căng thẳng xã hội. Điều quan trọng là các quốc gia phải thiết lập mạng lưới an toàn xã hội toàn diện và cung cấp các chương trình đào tạo lại cho những người lao động dễ bị tổn thương. Khi làm như vậy, chúng ta có thể làm cho quá trình chuyển đổi AI trở nên toàn diện hơn, bảo vệ sinh kế và hạn chế bất bình đẳng.

AI đang được tích hợp vào các doanh nghiệp trên toàn thế giới với tốc độ đáng chú ý, nhấn mạnh sự cần thiết phải hành động của các nhà hoạch định chính sách. Để giúp các quốc gia xây dựng chính sách đúng đắn, IMF đã phát triển Chỉ số chuẩn bị AI để đo lường mức độ sẵn sàng trong các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, chính sách vốn con người và thị trường lao động, đổi mới và hội nhập kinh tế cũng như quy định và đạo đức. Sử dụng chỉ số này, IMF đã đánh giá mức độ sẵn sàng AI của 125 quốc gia. Các phát hiện cho thấy rằng các nền kinh tế giàu có hơn, bao gồm các nền kinh tế thị trường tiên tiến và mới nổi, có xu hướng được trang bị tốt hơn cho việc áp dụng AI so với các nước có thu nhập thấp, mặc dù có sự khác biệt đáng kể giữa các quốc gia. Singapore, Hoa Kỳ và Đan Mạch có điểm số cao nhất trong chỉ số này, dựa trên kết quả tốt của họ trong tất cả các lĩnh vực.

P.A.T (NASATI), theo https://www.imf.org/, 1/2024