Pin xe điện, nguồn gây ô nhiễm “hóa chất vĩnh viễn” bất ngờ

Các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra một nguồn gây ô nhiễm "hóa chất vĩnh viễn" nguy hiểm mới, đó là pin lithium-ion sạc được sử dụng trong hầu hết các loại xe điện.

Một số loại hóa chất PFAS hoặc các chất per-và polyfluoroalkyl giúp pin lithium-ion ít bị bắt lửa hơn và dẫn điện. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications, hàm lượng cao PFAS được tìm thấy trong các mẫu không khí, nước, tuyết, đất và trầm tích gần các nhà máy sản xuất các hóa chất này ở Mỹ, Bỉ và Pháp.

PFAS được coi là "hóa chất vĩnh viễn" vì chúng tích tụ nhanh trong môi trường, con người và động vật và không bị phân hủy trong hàng nghìn năm. Hóa chất này gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như tổn thương gan, cholesterol cao, nhẹ cân và bệnh thận mãn tính. Phát hiện nghiên cứu nhấn mạnh việc chuyển sang sử dụng ô tô sạch hơn và năng lượng tái tạo là chìa khóa để giải quyết tình trạng khủng hoảng khí hậu.

Mặc dù các tác động đến môi trường và sức khỏe của việc khai thác lithium và các khoáng chất khác được sử dụng trong pin, tấm pin mặt trời, tua-bin gió và công nghệ khác đã được chứng minh rõ ràng, nhưng đến nay các nhà nghiên cứu mới phát hiện ra pin lithium-ion là nguồn gây ô nhiễm PFAS.

Jennifer Guelfo, phó giáo sư kỹ thuật môi trường tại Đại học Texas Tech và đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: “Việc cắt giảm lượng khí thải [cacbon dioxit] bằng những cải tiến như ô tô điện là rất quan trọng, nhưng nó không đi kèm với tác dụng phụ là làm tăng ô nhiễm PFAS”.

Đây là vấn đề được toàn cầu quan tâm vì pin lithium-ion được sử dụng trên toàn thế giới. Loại PFAS tương tự gần đây đã được phát hiện ở mức độ thấp trong nước tại châu Âu và Trung Quốc, nhưng nguồn gây ô nhiễm vẫn chưa rõ ràng.

Loại PFAS cụ thể mà nhóm nghiên cứu của Guelfo tìm thấy được gọi là bis-perfluoroalkyl sulfonimides hay bis-FASI. Các nhà khoa học đã thử nghiệm hơn chục loại pin lithium-ion dùng trong xe điện và các thiết bị điện tử tiêu dùng như máy tính xách tay và phát hiện thấy  bis-FASI với nhiều nồng độ khác nhau.

Lee Ferguson, phó giáo sư kỹ thuật môi trường tại Đại học Duke và đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết khó xác định mức độ phổ biến của các hóa chất trong pin lithium-ion vì chưa có đủ nghiên cứu.

Bis-FASI có thể so sánh với các hóa chất nổi tiếng từ lâu như PFOA, một phần vì chúng cực kỳ khó phân hủy và các nghiên cứu cho thấy các hóa chất này làm thay đổi hành vi của sinh vật dưới nước ở nồng độ thấp. PFOA đã bị ngừng sản xuất ở Mỹ nhưng vẫn tiếp tục gây ô nhiễm nước uống. Nghiên cứu này đánh giá "từ đầu đến cuối" về tác động môi trường của việc sử dụng bis-FASI trong pin lithium-ion. Tuy nhiên, tác dụng của bis-FASI ở người vẫn chưa được nghiên cứu.

N.P.D (NASATI), theo Sciencealert, 7/2024