Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (NAS) mới đây đã đưa ra một giả thiết đáng lo ngại rằng virus SARS-CoV-2 - chủng mới của virus Corona gây đại dịch COVID-19 toàn cầu không chỉ có khả năng lây lan qua các giọt dịch tiết bắn ra trong không khí khi người bệnh ho hay hắt hơi mà còn có thể lây cả qua các hạt “khí dung” khi họ nói chuyện hay thậm chí là chỉ thở bình thường.

Trong bức thư gửi Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ tại Nhà Trắng, người đứng đầu Uy ban thường trực về các Bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện và các Mối đe dọa sức khỏe thế kỷ 21 Harvey Fineberg cho biết: “Mặc dù các nghiên cứu mới chưa thể đưa ra một kết luận chắc chắn nào về việc virus corona có thể lan truyền trong không khí nhưng kết quả của các nghiên cứu hiện tại phù hợp với khả năng virus có thể phát tán qua các hạt khí dung - bản chất là dạng vật chất có dạng rắn hoặc dạng lỏng, tồn tại ở dạng cấu trúc rất nhỏ, kích thước nhỏ hơn giọt bắn rất nhiều được tạo ra khi chúng ta thở bình thường”.

Cho đến nay, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) và các cơ quan y tế khác đã khẳng định virus gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng 2, viết tắt SARS-CoV-2 lây truyền chủ yếu thông qua các giọt hô hấp có kích thước phân tử lên đến 1 mm trong quá trình ho hoặc hắt hơi của người bệnh. Dưới tác động của trọng lực, các giọt dịch sẽ bắn ra không khí xung quanh và rơi xuống trong phạm vi ngắn từ 1 - 2m. Vius truyền nhiễm qua những giọt li ti bay lơ lửng trong không khí và có thể phát tán rộng đến một khoảng cách xa hơn, hoặc tích tụ trên bề mặt vật chủ, từ đó, chúng xâm nhập vào kết mạc mắt, niêm mạc mũi, miệng khi người tiếp xúc trực tiếp hoặc gần người bệnh chạm tay vào miệng, mũi hoặc mắt. Tuy nhiên, nếu coronavirus có thể tồn tại và bay lơ lửng trong lớp hơi sương mù siêu mịn được tạo ra khi chúng ta thở thì điều đó có nghĩa là một người có nguy cơ bị nhiễm bệnh thông qua việc hít phải hỗn hợp không khí và giọt bắn li ti có chứa virus của người bệnh. Chính vì vậy, các chuyên gia y tế khuyến cáo mọi người nên đeo khẩu trang ở nơi công cộng nhằm hạn chế nguy cơ lây truyền virus từ những người thậm chí hoàn toàn không biểu hiện triệu chứng của bệnh.

Cuộc tranh luận thực sự bắt đầu khi một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Y học New England chỉ ra rằng SARS-CoV-2 có thể bay lơ lửng trong các giọt aerosol có kích thước phân tử chưa đến 5 micron trong suốt 3 giờ và có nguy cơ lây lan. Trong khi đó, nghiên cứu mới được thực hiện của Joshua Santarpia và các cộng sự tại Trung tâm Y tế Đại học Nebraska đã đưa ra bằng chứng cho thấy sự có mặt của RNA virus corona trong phòng cách ly của bệnh nhân đang điều trị COVID-19. Cụ thể, RNA virus xuất hiện trên những bề mặt khó tiếp cận cũng như trong các dụng cụ lấy mẫu không khí cách bệnh nhân ở khoảng cách hơn 2 mét. Santarpia và các đồng nghiệp khẳng định mặc dù họ chưa tìm thấy các phần tử virus có khả năng truyền nhiễm nhưng sự có mặt của RNA virus chứng tỏ rằng virus có thể lây lan qua các hạt sol khí.

Trong một báo cáo, các chuyên gia NAS đã bày tỏ mối lo ngại rằng các Thiết bị Bảo hộ Lao động Cá nhân Cá nhân (PPE) có thể được xem là một trong những nguồn gây ô nhiễm trong không khí. Theo đó, các nhà nghiên cứu tại trường Đại học Vũ Hán do Yuan Liu dẫn đầu đã phát hiện ra rằng virus corona chủng mới có khả năng phát tán vào các giọt nước li ti bay lơ lửng trong không khí trong quá trình các y bác sĩ tháo đồ bảo hộ, khi các nhân viên y tế lau sàn nhà và hoặc di chuyển qua các khu vực điều trị bệnh nhân COVID-19. Từ những kết quả nghiên cứu hiện tại, nhóm chuyên gia của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (NAS) đi đến kết luận: sự hiện diện của RNA virus trong các giọt không khí và sol khí là bằng chứng cho thấy virus corona chủng mới (2019-nCoV) có thể lây lan qua aerosol - vốn là những giọt nước trộn lẫn trong không khí, hình thành nên 'khí dung giao'.

NAS đã trích dẫn một báo cáo nghiên cứu được thực hiện bởi Nancy Leung thuộc trường Đại học Hồng Kông và các đồng nghiệp. Theo đó, nhóm này đã tiến hành thu thập các mẫu giọt hô hấp và sol khí từ  bệnh nhân mắc các bệnh về đường hô hấp do virus gây ra; một số bệnh nhân được yêu cầu đeo khẩu trang phẫu thuật. Kết quả cho thấy việc đeo khẩu trang làm hạn chế sự xâm nhập của RNA coronavirus trong cả các giọt hô hấp và sol khí. Báo cáo khuyến nghị những người có biểu hiện nhiễm virus nên đeo khẩu trang khi đến nơi đông người để giảm thiểu nguy cơ lây truyền virus cho những người xung quanh.

Hiện tại, khả năng "lây truyền qua khí dung" vẫn chưa hoàn toàn được xác nhận là con đường lây nhiễm virus corona. Các nhà khoa học lưu ý rằng việc phát hiện RNA virus trong các mẫu dựa trên các xét nghiệm dựa trên PCR không phải là dấu hiệu cho thấy virus có khả năng lây nhiễm. Tuy nhiên, CDC cũng khuyến nghị tất cả người dân Mỹ nên ý thức việc đeo khẩu trang vải khi đến những nơi công cộng, chốn đông người nhằm giảm thiểu nguy cơ lây lan của virus SARS-CoV-2.

P.K.L (NASATI), theo https://www.sciencemag.org/news/2020/04/you-may-be-able-spread-coronavirus-just-breathing-new-report-finds, 4/2020