Vắc-xin protein tái tổ hợp, như vắc-xin Novavax được sử dụng để chống lại COVID-19, mang lại một số lợi thế so với vắc-xin thông thường. Dễ sản xuất, an toàn và hiệu quả hơn. Vì những đặc điểm này nên việc phát triển vắc-xin cúm tái tổ hợp là điều rất đáng quan tâm. Tuy nhiên, cho đến nay Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm chỉ phê duyệt một loại vắc-xin như vậy.

Nhóm tác giả do Đại học Bufalo-Hoa Kỳ dẫn đầu đang phát triển một loại vắc-xin cúm tái tổ hợp mới; được mô tả trong bài nghiên cứu đăng trên tạp chí Cell Reports Medicine, có khả năng cạnh tranh với các loại vắc-xin hiện có.

Đồng tác giả nghiên cứu Tiến sĩ Jonathan Lovell cho biết: "Do tính chất thay đổi của vi-rút gây bệnh cúm, các loại vắc-xin hiện tại không có hiệu quả tối ưu đối với toàn bộ dân số. Chúng tôi tin rằng ứng cử viên vắc-xin mới có tiềm năng cải thiện điều này bằng cách tạo ra khả năng miễn dịch mạnh và rộng hơn, đồng thời giảm khả năng mắc bệnh và tử vong”.

Vắc-xin cúm thông thường có chứa vi khuẩn đã bị vô hiệu hóa gây bệnh cúm hoặc dựa trên dạng bệnh đã bị suy yếu. Chúng được tạo ra bằng cách sử dụng trứng gà đã thụ tinh hoặc ít phổ biến hơn là thông qua sản xuất dựa trên nuôi cấy tế bào.

Loại vắc-xin mà nhóm đang phát triển dựa trên nanoliposome-một túi hình cầu nhỏ, có tên là coban-porphyrin-phospholipid, hay CoPoP. Nền tảng CoPoP cho phép hiển thị các protein thúc đẩy phản ứng miễn dịch trên bề mặt của nanoliposome, mang lại hiệu quả cao cho vắc-xin. (Mặc dù không nằm trong nghiên cứu này nhưng nền tảng vắc-xin CoPoP đã trải qua các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 và giai đoạn 3 ở Hàn Quốc và Philippines với tư cách là ứng cử viên vắc-xin COVID-19. Đây là sự hợp tác giữa công ty phụ trợ POP Biotechnology của UB, do Tiến sĩ Jonathan đồng sáng lập và công ty công nghệ sinh học Hàn Quốc EuBiologics.) Riêng những nanoliposome này không thể chống lại bệnh tật. Nhưng khi kết hợp với các protein cúm tái tổ hợp có thể được tạo ra dựa trên thông tin di truyền từ vi-rút, chúng sẽ tăng cường khả năng phản ứng của hệ miễn dịch đối với bệnh tật.

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã gắn vào nanoliposome tổng cộng sáu protein, mỗi loại có ba protein từ hai nhóm protein khác nhau, hemagglutinin và neuraminidase. Bổ sung thêm hai chất bổ trợ (PHAD và QS21) để tăng cường phản ứng miễn dịch. Qua đó đã đánh giá nanoliposome "hexaplex" thu được trong mô hình động vật với ba chủng cúm phổ biến: H1N1, H3N2 và loại B. Ngay cả khi được sử dụng với liều lượng thấp, nanoliposome hexaplex vẫn mang lại khả năng bảo vệ và khả năng sống sót vượt trội trước H1 và N1 khi so sánh với Flublok, loại vắc-xin cúm tái tổ hợp được cấp phép duy nhất ở Hoa Kỳ và Fluaid, một loại vắc- xin dựa trên trứng. Các thử nghiệm cho thấy mức độ bảo vệ tương đương chống lại vi-rút H3N2 và loại B.

Các xét nghiệm được thực hiện thông qua việc tiêm phòng và truyền huyết thanh từ những con chuột đã được tiêm phòng sang những con chuột không được tiêm phòng.

Tiến sĩ Zachary Sia cho biết: “Sự kết hợp của hai nhóm protein đã dẫn đến tác dụng hợp lực. Đặc biệt, nanoliposome được bổ trợ đã vượt trội trong việc sản xuất các kháng thể chức năng và kích hoạt tế bào T, rất quan trọng để chống lại sự lây nhiễm nghiêm trọng của bệnh cúm”.

Tiến sĩ Bruce Davidson đồng tác giả cấp cao của nghiên cứu giải thích: "Việc sử dụng không chỉ hemagglutinin mà cả kháng nguyên neuraminidase để tạo ra vắc-xin là rất quan trọng vì nó mang lại khả năng miễn dịch rộng hơn và các công ty sẽ có thể tạo ra nhiều liều lượng hơn với ít nguyên liệu hơn. Điều này rất quan trọng không chỉ đối với bệnh cúm mà còn đối với các đợt bùng phát tiềm ẩn như COVID-19. Vẫn còn nhiều việc phải làm trong việc thử nghiệm và xác nhận đầy đủ công nghệ cúm này, nhưng tại thời điểm này, những kết quả ban đầu này khá hứa hẹn”.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2024-02-hexaplex-vaccine-aims-boost-flu.html, 27/2/2024