Tiểu não, một phần của não từng được công nhận chủ yếu với vai trò điều phối chuyển động, đã trải qua những thay đổi trong quá trình tiến hóa góp phần giúp con người sử dụng văn hóa, ngôn ngữ và công cụ. Phát hiện nghiên cứu do các nhà khoa học tại trường Đại học Duke thực hiện, đã được công bố vào ngày 6 tháng 5 trên tạp chí PLOS Genetics.

Các nhà khoa học khi nghiên cứu cách con người phát triển khả năng tư duy và học hỏi vượt trội, thường tập trung vào vỏ não trước trán, một phần quan trọng của bộ não đảm nhiệm các chức năng điều hành như lý luận đạo đức và ra quyết định. Nhưng gần đây, tiểu não đã được chú ý nhiều hơn vì vai trò của nó đối với khả năng nhận thức của con người. Các tác giả đã nghiên cứu sự tiến hóa của tiểu não và vỏ não trước trán thông qua tìm kiếm sự khác biệt ở cấp độ phân tử giữa người, tinh tinh và khỉ macaque rhesus. Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra bộ gen từ hai loại mô não của ba loài để xác định sự khác biệt biểu sinh. Những biến đổi này không làm thay đổi trình tự ADN nhưng có thể ảnh hưởng đến việc khởi động và bất hoạt các gen và được truyền cho những thế hệ sau.

So với tinh tinh và khỉ rhesus macaques, con người có sự khác biệt biểu sinh ở tiểu não lớn hơn so với vỏ não trước trán, làm nổi bật tầm quan trọng của tiểu não trong quá trình tiến hóa não người. Sự khác biệt biểu sinh đặc biệt rõ nét trên các gen liên quan đến sự phát triển của não, viêm não, chuyển hóa chất béo và độ dẻo của khớp thần kinh - kết nối giữa các tế bào thần kinh được tăng cường hoặc suy yếu tùy theo tần suất chúng được sử dụng.

Sự khác biệt biểu sinh được xác định trong nghiên cứu mới có liên quan đến việc tìm hiểu cách thức hoạt động của bộ não người cũng như khả năng thích ứng và tạo ra các kết nối mới. Những khác biệt biểu sinh này cũng có thể liên quan đến quá trình lão hóa và bệnh tật. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng sự khác biệt biểu sinh giữa người và tinh tinh ở vỏ não trước trán là do các gen chi phối trạng thái tâm thần và thoái hóa thần kinh. Nhìn chung, nghiên cứu mới khẳng định tầm quan trọng của tiểu não khi nghiên cứu cách bộ não người phát triển.

Elaine Guevara, trưởng nhóm nghiên cứu cho rằng: "Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của tiểu não trong quá trình tiến hóa của não người và cho thấy các đặc điểm biểu sinh đã xác định trước đây giúp phân biệt tân vỏ não người không phải là duy nhất đối với tân vỏ não".

N.P.D (NASATI), theo https://www.sciencedaily.com/releases/2021/05/210506142039.htm, 6/5/2021