Sự hợp tác giữa 34 nhà nghiên cứu tại 18 tổ chức đã xem xét tính hiệu quả và an toàn của psilocybin ở những bệnh nhân mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng.

Psilocybin là một hợp chất tự nhiên gây ảo giác được tạo ra do hơn 200 loài nấm, gọi chung là nấm psilocybin. Những loạn nấm tạo ảo giác mạnh nhất là thành viên của chi Psilocybe, chẳng hạn như P. azurescens, P. semilanceata và P. cyanescens, nhưng psilocybin cũng đã được phân lập từ khoảng một chục chi nấm khác.

Trong bài báo, "Điều trị bằng Psilocybin liều đơn cho chứng rối loạn trầm cảm nặng: Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên", được xuất bản trên JAMA, nhóm nghiên cứu nhận thấy tác dụng chống trầm cảm khởi phát nhanh chóng, giảm các triệu chứng trầm cảm kéo dài và cải thiện chức năng tâm lý xã hội liên quan đến một lần điều trị duy nhất. Liều psilocybin 25mg được dùng với sự hỗ trợ tâm lý ở những bệnh nhân mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng (MDD).

Một thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, đối chứng giả dược, giai đoạn 2 đã được tiến hành tại 11 địa điểm nghiên cứu ở Hoa Kỳ trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm 2019 đến tháng 6 năm 2022. Thử nghiệm này có sự tham gia của 104 người trưởng thành được chẩn đoán mắc MDD với mức độ nghiêm trọng của triệu chứng từ trung bình trở lên. Những người tham gia được nhận một liều psilocybin 25 mg duy nhất hoặc một liều niacin 100 mg (kiểm soát giả dược) cùng với hỗ trợ tâm lý. Kết quả chính và phụ được đánh giá ở nhiều thời điểm khác nhau cho đến 43 ngày sau khi dùng thuốc.

Điều trị bằng Psilocybin có liên quan đến việc giảm đáng kể điểm số trong Thang đánh giá trầm cảm Montgomery-Asberg (MADRS) so với niacin từ lúc bắt đầu đến ngày thứ 8 và từ lúc bắt đầu đến ngày thứ 43. MADRS là một đánh giá gồm 10 mục để đánh giá các triệu chứng trầm cảm và giải quyết triệu chứng tâm trạng cốt lõi như như buồn bã, căng thẳng, mệt mỏi, suy nghĩ bi quan và có ý định tự tử. Cũng làm giảm đáng kể điểm số trong Thang điểm khuyết tật Sheehan (SDS) so với niacin từ lúc bắt đầu đến ngày thứ 43. Thang điểm SDS tạo ra các điểm số liên quan đến bất tài trong công việc, khuyết tật trong đời sống xã hội và bất lực trong cuộc sống gia đình.

Các kết quả thăm dò bao gồm điểm số trên Thang đo ấn tượng lâm sàng toàn cầu, Thang đánh giá lo âu Hamilton, Bảng câu hỏi về sự hài lòng và tận hưởng cuộc sống, Các triệu chứng của thang đo rối loạn trầm cảm nặng và Bảng câu hỏi trầm cảm Oxford (để đánh giá sự cùn mòn về mặt cảm xúc).

Nghiên cứu cho thấy việc điều trị bằng psilocybin có liên quan đến sự cải thiện các kết quả thăm dò này, bao gồm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh toàn cầu, nhiều triệu chứng trầm cảm và lo âu tự báo cáo cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều trị bằng Psilocybin không dẫn đến tình trạng suy giảm cảm xúc, thường là tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm tiêu chuẩn. Và việc điều trị bằng psilocybin có tác động tích cực đến nhiều khía cạnh khác nhau của sức khỏe tâm thần và sức khỏe ngoài việc chỉ giảm các triệu chứng trầm cảm, vì nó còn cải thiện chức năng tổng thể, các triệu chứng lo âu và chất lượng cuộc sống ở những người tham gia nghiên cứu.

Thuốc chống trầm cảm được kê đơn hiện nay không làm giảm triệu chứng ở 1/3 số bệnh nhân mắc MDD. Đối với 2/3 số người nhận thấy phương pháp điều trị có hiệu quả, phản ứng chống trầm cảm có thể mất vài tháng để biểu hiện và tỷ lệ tái phát trung bình trong vòng một năm kể từ khi thuyên giảm là trên 50%.

Tỷ lệ hiệu quả ngẫu nhiên này thường khiến các bác sĩ lâm sàng kê đơn nhiều loại thuốc khác nhau theo thời gian để tìm kiếm đáp ứng lâu dài. Chiến lược này vô tình khiến bệnh nhân phải trải qua những giai đoạn điều chỉnh với các loại thuốc mới và triệu chứng cai thuốc từ những lần điều trị trước đó.

Hầu hết thuốc chống trầm cảm đều có liên quan đến việc gia tăng báo cáo về hội chứng cai thuốc so với các nhóm thuốc khác. Việc ngừng thuốc chống trầm cảm, ngay cả khi không hiệu quả, có thể gây ra một số triệu chứng cai thuốc nghiêm trọng và suy nhược, bao gồm chóng mặt, buồn nôn, dị cảm, nhức đầu, cảm thấy bất thường, lo lắng, có ý định tự tử, mất ngủ và trầm cảm.

Một số nghiên cứu trong những năm gần đây cho rằng psilocybin gây ra phản ứng chống trầm cảm nhanh chóng, vượt xa sự hiện diện của thuốc trong cơ thể và không có triệu chứng cai thuốc.

Hầu hết các nghiên cứu gần đây đã được thực hiện dưới dạng thử nghiệm sơ bộ và yêu cầu chứng minh bằng thiết kế thử nghiệm mạnh và quy mô đoàn hệ lớn hơn. Nghiên cứu hiện tại được thiết kế để giải quyết những vấn đề này bằng cách sử dụng cỡ mẫu lớn hơn trong thiết kế ngẫu nhiên, đa mù để so sánh một liều psilocybin duy nhất với một chất so sánh giả dược hoạt tính (niacin). Những người đánh giá bị mù đã tiến hành đánh giá kết quả để kiểm tra thời điểm bắt đầu tác dụng, độ bền của lợi ích và hồ sơ an toàn của psilocybin trong sáu tuần.

Nghiên cứu đã xác nhận những phát hiện về hiệu quả trong quá khứ và báo cáo không có tác dụng phụ nghiêm trọng nào xảy ra khi điều trị. Khám phá này góp phần làm tăng thêm bằng chứng cho thấy psilocybin là một biện pháp can thiệp tiềm năng đối với MDD.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2023-09-dose-psilocybin-safe-effective-treatment.html, 4/9/2023