Nhóm nghiên cứu tại Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã thành công trong việc phát triển một sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh thoái hóa xương khớp từ cây Đòn võ, một loại cây dược liệu quý tại tỉnh Thái Nguyên.

Nhóm nghiên cứu trao đổi với đại diện Sở KH&CN tỉnh Thái Nguyên về cây dược liệu Đòn võ tại xã Văn Hán, huyện Đồng Hỷ. Ảnh: Sở KH&CN tỉnh Thái Nguyên

Thoái hóa xương khớp là tình trạng tổn thương sụn khớp cùng với viêm nhiễm và mất đi dịch khớp, khiến quá trình tái tạo sụn không đủ để bù đắp cho sự mòn của sụn ở khớp. Sụn khớp trên bề mặt xương dần mòn và hỏng, gây đau đớn và hạn chế vận động, có thể dẫn đến tình trạng tàn phế. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng thoái hóa xương khớp ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Cây Đòn võ từ lâu đã được người dân bản địa và Hội Đông y huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên sử dụng làm một phương pháp truyền thống để chữa thoái hóa xương khớp và một số bệnh khác liên quan đến xương khớp. Phương pháp này thường bao gồm việc sử dụng lá tươi hoặc lá khô của cây Đòn võ, sau đó giã nát và đắp lên vùng bị thoái hóa xương khớp, thường kết hợp với các loại cây như lá ngải cứu và cúc tần. Thân rễ và lá của cây cũng có thể được sắc để tạo nước uống, và sau 3-5 ngày sử dụng, đã có thể thấy rõ hiệu quả.

Tuy nhiên, cho đến nay, hiểu biết về cây Đòn võ vẫn còn hạn chế. Chưa có nghiên cứu nào về tác dụng dược lý của cây này, và chỉ có một nghiên cứu duy nhất về thành phần hóa học của tinh dầu từ lá của nó. Với mục tiêu nghiên cứu chi tiết về thành phần và tác dụng sinh học của cây Đòn võ để hiểu rõ hơn về tác dụng chữa bệnh của nó, ThS. Ngọ Thị Phương và nhóm nghiên cứu tại Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên đã tiến hành đề tài "Nghiên cứu sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh thoái hóa xương khớp từ nguồn dược liệu cây Đòn võ tại tỉnh Thái Nguyên".

Kết quả từ nghiên cứu cho thấy rằng cây Đòn võ, có tên khoa học là Premna lucidula Miq. thuộc họ Lamiaceae, có hoạt tính kháng viêm đối với sự viêm nhiễm, không gây độc hại và chứa nhiều nhóm hợp chất hóa học với hoạt tính sinh học cao. Chất chính trong cặn chiết ethanol của cây Đòn võ là sesquiterpene, với β-caryophyllene là thành phần chính (26,3%), α-gurjunene (10,7%), và germacrene D (9,5%). Đặc biệt, β-caryophyllene là một thành phần sesquiterpene phổ biến, được biết đến với nhiều hoạt tính sinh học như kháng khuẩn, chống động kinh, chống oxy hóa, chống ung thư, và đặc biệt là tác dụng chống viêm khớp.

Dựa trên kết quả này, nhóm đã phát triển sản phẩm viên Xương khớp PremNa TN, bao gồm cao khô cây Đòn võ kết hợp với một số loại cây dược liệu khác như Cốt toái bổ, Đỗ trọng, Đương quy, và Thổ phục linh. Ngoài ra, họ cũng nghiên cứu và sản xuất kem xoa bóp xương khớp từ cây Đòn võ.

Các kết quả nghiên cứu này đã được công bố trong các bài báo khoa học và đánh giá là những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực này. Nhóm nghiên cứu hiện đang xem xét khả năng mở rộng trồng cây Đòn võ và thương mại hóa sản phẩm để đem lại lợi ích cho cộng đồng và bảo tồn nguồn dược liệu quý của tỉnh Thái Nguyên.

P.A.T (tổng hợp)