Một kháng thể đơn dòng thử nghiệm đã được thiết kế để nhắm vào loại vi-rút Nipah chết người, là mầm bệnh lây truyền từ động vật mới nổi với tỷ lệ tử vong ở người lên tới 90%.

Kháng thể đơn dòng được phát triển thông qua một dự án nghiên cứu chung giữa công ty dược phẩm sinh học có trụ sở tại San Diego và nhiều trung tâm học thuật của Hoa Kỳ chuyên nghiên cứu các loại vi-rút mới nổi nguy hiểm nhất. Tính khẩn cấp là nền tảng cho sự phát triển của phương pháp điều trị chống lại nhiều loại vi-rút lây truyền từ động vật sang người. Các mầm bệnh mới nổi có khả năng gây ra đại dịch hoặc rơi vào tay các thế lực xấu có thể sử dụng chúng cho mục đích khủng bố sinh học.

Tiến sĩ Larry Zeitlin cho biết: “Không có vắc-xin hoặc liệu pháp điều trị nào được cấp phép cho những bệnh nhân bị nhiễm vi-rút Nipah. Vi-rút Nipah là một loại paramyxovirus có khả năng gây bệnh cao, gây ra dịch bệnh thường xuyên ở người và động vật ở Nam và Đông Nam Á”.

Cũng giống như virus Ebola, SARS, SARS-CoV-2 và Marburg, mầm bệnh Nipah có nguồn gốc từ loài dơi. Cái tên Nipah bắt nguồn từ tên ngôi làng ở Malaysia, nơi người chăn nuôi lợn bị nhiễm bệnh vào cuối những năm 1990. Vi-rút sởi, mặc dù không có nguồn gốc từ dơi, nhưng là một thành viên khác trong họ paramyxovirus và nổi bật là một trong những loại vi-rút dễ lây lan nhất mà khoa học biết đến. Mặc dù Nipah ít lây nhiễm hơn bệnh sởi nhưng nó có khả năng gây tử vong cao hơn nhiều.

Những người bị nhiễm vi-rút Nipah có thể bị suy hô hấp nguy hiểm và sưng não, những triệu chứng dẫn đến tỷ lệ tử vong cao bất thường. Tỷ lệ tử vong dao động từ mức thấp 40% đến mức cao 90%. Loại vi-rút này là nguyên nhân gây ra một số đợt bùng phát tương đối gần đây ở Bangladesh và Ấn Độ.

Trước nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã phát triển một kháng thể đơn dòng mà họ đặt tên là m102.4. Nó có khả năng vô hiệu hóa vi-rút Nipah và đôi khi được dùng cho bệnh nhân theo quy trình sử dụng nhân đạo. Hiện tại, nhóm nghiên cứu đã phát triển một kháng thể đơn dòng cải tiến có tên là hu1F5, nhắm vào dạng tiền hợp nhất của protein F của vi-rút Nipah. Và đã thử nghiệm kháng thể đơn dòng mới trên mô hình động vật.

Tiến sĩ Larry Zeitlin lưu ý trong báo cáo: “Chúng tôi đã đưa ra giả thuyết rằng mAb (kháng thể đơn dòng) chống lại cấu trúc tiền pha của glycoprotein F có thể mang lại khả năng bảo vệ tốt hơn m102.4. Để kiểm tra điều này, hai mAbs trung hòa mạnh chống lại protein F của vi-rút Nipah, hu1F5 và hu12B2, đã được so sánh trong mô hình chuột đồng. Hu1F5 cung cấp khả năng bảo vệ vượt trội cho hu12B2 và được chọn để so sánh với m102”.

Ở chuột đồng, nhóm phát hiện ra rằng việc sử dụng hu1F5 một ngày sau khi nhiễm bệnh ở chuột đồng giúp chuột sống sót 100%. Điều quan trọng cần lưu ý là hu1F5 cũng bảo vệ khỉ xanh châu Phi khỏi vi-rút Nipah ngay cả khi được tiêm muộn nhất là 5 ngày sau khi bị nhiễm bệnh. Trong nhánh nghiên cứu đó, tất cả sáu con vật bị nhiễm bệnh đều sống sót. Hu1F5 cũng vượt trội hơn kháng thể đơn dòng trước đó, m102.4, chỉ bảo vệ một trong sáu động vật được điều trị khỏi tử vong. Sau đó đưa một số đột biến vào kháng thể để kéo dài thời gian bán hủy của nó và báo cáo rằng kháng thể đơn dòng có hiệu suất vượt trội trong thử nghiệm trên động vật đang tiến tới thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 ở người.

Công ty Dược phẩm sinh học Mapp được ra đời năm 2003 bởi Tiến sĩ Zeitlin Larry và Tiến sĩ Kevin Whaley. Mục tiêu của họ là phát triển các loại dược phẩm mới để phòng ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm, tập trung vào sức khỏe và phòng vệ sinh học toàn cầu. Vào tháng 5, công ty đã công bố hợp tác với Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Y sinh Tiên tiến BARDA-một bộ phận của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ. Nghiên cứu đó tập trung vào một kháng thể đơn dòng chống lại vi-rút Marburg.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com, 7/2024