Tiếp xúc với nồng độ ô nhiễm không khí cao có thể làm trầm trọng thêm bệnh Alzheimer bằng cách thúc đẩy sự tích tụ của các protein độc hại trong não và đẩy nhanh sự suy giảm nhận thức.

Lần đầu tiên, phân tích mô não sau tử vong từ những người mắc  Alzheimer đã cho thấy rằng những người sống ở khu vực có nồng độ bụi mịn cao trong không khí;  chỉ cần trong vòng một năm; có sự tích tụ nghiêm trọng hơn của mảng amyloid và đám rối tau, vốn là những dấu ấn đặc trưng của bệnh Alzheimer, so với những người ít tiếp xúc hơn. Những cá nhân này cũng trải qua sự suy giảm nhận thức và chức năng nhanh hơn, bao gồm mất trí nhớ, phán đoán kém và khó khăn trong việc tự chăm sóc bản thân.

Kết quả nghiên cứu này được công bố trên JAMA Neurology bởi nhóm nghiên cứu thuộc Trường Y Perelman, Đại học Pennsylvania ở Hoa Kỳ.

Tiến sĩ Edward Lee cho biết: “Nghiên cứu này cho thấy ô nhiễm không khí không chỉ làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ mà nó thực sự khiến bệnh Alzheimer trở nên tồi tệ hơn. Trong khi các nhà khoa học tiếp tục tìm kiếm những phương pháp điều trị mới, việc xác định tất cả các yếu tố góp phần gây bệnh, bao gồm cả ảnh hưởng từ môi trường sống, là vô cùng quan trọng”.

Ô nhiễm không khí bao gồm bụi mịn, những hạt siêu nhỏ có thể hít vào, kích thước từ 10 micromet đến dưới 2,5 micromet (chỉ bằng một nửa sợi tơ nhện). Nguồn gốc có thể đến từ khói cháy rừng, khí thải xe cộ, bụi từ công trường hoặc quá trình đốt cháy trong nhà máy. Những hạt bụi có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet (PM2.5) đủ nhỏ để khi hít vào có thể thẩm thấu vào máu, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí chứa PM2.5 với chứng sa sút trí tuệ, suy giảm chức năng nhận thức và quá trình lão hóa thần kinh nhanh hơn.

Họ đã xem xét hơn 600 mẫu não từ ngân hàng não Penn Medicine Brain Bank. Sử dụng dữ liệu từ vệ tinh và các trạm quan trắc không khí địa phương, họ mô hình hóa mức độ PM2.5 trong không khí tại nơi ở của từng người. Kết quả cho thấy, cứ mỗi mức tăng 1 microgam PM2.5 trên mỗi mét khối không khí, nguy cơ tích tụ amyloid và tau,  những đặc điểm bệnh lý của Alzheimer, tăng thêm 19%.

Ngoài ra, khi phân tích hồ sơ lâm sàng, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng những người sống ở khu vực có nồng độ PM2.5 cao kèm bệnh lý tiến triển cũng có tình trạng suy giảm nhận thức nghiêm trọng hơn và khởi phát triệu chứng nhanh hơn, bao gồm mất trí nhớ, khó nói và giảm khả năng phán đoán, so với những người ở nơi có ô nhiễm thấp hơn.

Dù nghiên cứu tập trung vào mức phơi nhiễm PM2.5 theo vị trí địa lý, các tác giả thừa nhận họ chưa tính đến những yếu tố cá nhân khác, chẳng hạn tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động tại nhà hoặc làm việc với hóa chất độc hại.

Tiến sĩ Edward Lee nhấn mạnh: “Tại Hoa Kỳ, mức ô nhiễm không khí hiện đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Nhưng chỉ cần sống một năm ở khu vực có mức ô nhiễm cao cũng có thể tác động lớn đến nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Điều này nhấn mạnh giá trị của các nỗ lực công bằng môi trường nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí để cải thiện sức khỏe cộng đồng”.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025