Các nhà nghiên cứu tại Đại học Arizona - Hoa Kỳ đã cung cấp những hiểu biết mới về một trong những biến chứng phổ biến nhất mà bệnh nhân Parkinson phải đối mặt: các cử động không kiểm soát được sau nhiều năm điều trị.

Bệnh Parkinson là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến vận động, xảy ra khi mức dopamine trong não; một chất hóa học điều khiển chuyển động; bắt đầu giảm sút. Để bù đắp cho sự thiếu hụt dopamine, bệnh nhân thường được sử dụng levodopa, một loại thuốc chuyển hóa thành dopamine trong não. Tuy nhiên, việc điều trị lâu dài bằng levodopa có thể dẫn đến các cử động không kiểm soát, được gọi là rối loạn vận động do levodopa.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Brain đã khám phá cơ chế mới về rối loạn vận động do levodopa và cách sử dụng ketamine; là thuốc gây mê; để điều trị tình trạng này.

Theo tác giả nghiên cứu Abhilasha Vishwanath, não bộ của bệnh nhân Parkinson thích nghi với việc điều trị bằng levodopa, dẫn đến việc levodopa gây ra rối loạn vận động trong thời gian dài. Nhóm nghiên cứu phát hiện rằng vỏ não vận động; vùng não chịu trách nhiệm điều khiển chuyển động; bị “ngắt kết nối” trong các giai đoạn rối loạn vận động, thách thức quan điểm trước đây cho rằng vỏ não vận động trực tiếp gây ra các cử động không kiểm soát này.

Khi ghi lại hoạt động của hàng nghìn tế bào thần kinh trong vỏ não vận động, các nhà nghiên cứu nhận thấy các mẫu phát xung của tế bào thần kinh ít tương quan với các cử động bất thường, cho thấy sự “mất kết nối” thay vì liên hệ nhân quả trực tiếp. Nghiên cứu còn chỉ ra tiềm năng trị liệu của ketamine, giúp làm gián đoạn các mẫu tín hiệu điện bất thường xảy ra trong rối loạn vận động. Ketamine không chỉ tác động tức thời mà còn kích hoạt quá trình thay đổi kết nối và hoạt động của các tế bào thần kinh theo thời gian, được gọi là tính dẻo thần kinh, giúp cải thiện khả năng điều phối vận động.

Theo Vishwanath, một liều ketamine có thể mang lại hiệu quả kéo dài đến vài tháng. Điều này đang được kiểm chứng trong một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 tại Đại học Arizona, nơi các nhà nghiên cứu đang sử dụng liều thấp ketamine để điều trị rối loạn vận động cho bệnh nhân Parkinson. Kết quả ban đầu cho thấy triển vọng, với một số bệnh nhân cải thiện đáng kể trong nhiều tuần sau một đợt điều trị.

Còn Cowen nhận định rằng, việc điều chỉnh liều ketamine để duy trì lợi ích điều trị đồng thời giảm thiểu tác dụng phụ là hoàn toàn khả thi. Nghiên cứu này cũng mở ra hướng phát triển các phương pháp trị liệu mới dựa trên cơ chế liên quan đến vỏ não vận động. Hiểu rõ cơ chế thần kinh cơ bản mà ketamine tác động sẽ giúp chúng ta điều trị hiệu quả hơn rối loạn vận động do levodopa trong tương lai.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/, 5/1/2025