Nga vừa đạt được một cột mốc quan trọng trong lĩnh vực y học với việc công bố vắc xin ung thư đầu tiên do nước này phát triển, mang tên Enteromix. Dựa trên công nghệ mRNA tiên tiến, vắc xin này đã hoàn tất các thử nghiệm tiền lâm sàng, cho thấy khả năng thu nhỏ khối u tới 80% và cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót của bệnh nhân. Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Phương Đông (EEF) ở Vladivostok, bà Veronika Skvortsova, Giám đốc Cơ quan Y sinh Liên bang Nga (FMBA), nhấn mạnh rằng vắc xin đã sẵn sàng để sử dụng, chỉ còn chờ phê duyệt chính thức từ Bộ Y tế Nga. Thành tựu này không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc của Nga mà còn góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong cuộc chiến chống ung thư, mở ra hy vọng mới cho hàng triệu bệnh nhân trên thế giới.

Vắc xin Enteromix, được phát triển bởi Cơ quan Y sinh Liên bang Nga (FMBA) phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Bức xạ Y khoa Quốc gia và Viện Sinh học Phân tử Engelhardt, là một bước đột phá trong lĩnh vực điều trị ung thư. Theo bà Veronika Skvortsova, quá trình nghiên cứu kéo dài nhiều năm, trong đó ba năm gần đây tập trung vào các thử nghiệm tiền lâm sàng theo chuẩn quốc tế. Kết quả cho thấy vắc xin an toàn ngay cả khi tiêm lặp lại, đồng thời đạt hiệu quả cao với khả năng giảm kích thước khối u từ 60-80% tùy thuộc vào đặc điểm bệnh lý. Các nghiên cứu cũng ghi nhận sự tiến triển chậm lại của khối u và tỷ lệ sống sót của bệnh nhân được cải thiện đáng kể. Một số báo cáo từ truyền thông Nga thậm chí còn tuyên bố vắc xin đạt hiệu quả 100% trong các thử nghiệm tiền lâm sàng, dù thông tin này vẫn cần được xác minh thêm.

Trong giai đoạn đầu, Enteromix được định hướng để điều trị ung thư đại trực tràng – một trong những loại ung thư phổ biến nhất toàn cầu, chiếm khoảng 10% tổng số ca ung thư và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai liên quan đến ung thư. Ngoài ra, các nhà khoa học Nga đang đẩy nhanh tiến độ phát triển các phiên bản vắc xin cho u nguyên bào thần kinh đệm (glioblastoma) – một dạng ung thư não ác tính, và u hắc tố, bao gồm cả u hắc tố mắt, một loại bệnh tiến triển nhanh và nguy hiểm. Các nghiên cứu này hiện đã đạt đến giai đoạn phát triển nâng cao, hứa hẹn mở rộng phạm vi ứng dụng của vắc xin trong tương lai gần.

Enteromix sử dụng công nghệ mRNA, tương tự như các vắc xin COVID-19, nhưng được thiết kế để điều trị ung thư thay vì phòng ngừa. Công nghệ này hoạt động bằng cách cung cấp “hướng dẫn di truyền” giúp tế bào sản xuất các kháng nguyên đặc hiệu trên bề mặt tế bào ung thư. Hệ miễn dịch được “huấn luyện” để nhận diện và tấn công các tế bào này mà không gây hại đến tế bào khỏe mạnh, mang lại lợi thế vượt trội so với hóa trị hay xạ trị vốn thường gây tổn thương mô lành. Giáo sư Siow Ming Lee từ Bệnh viện Đại học London (Anh) nhận định: “Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới của liệu pháp miễn dịch dựa trên mRNA. Cách tiếp cận này đơn giản, hiệu quả và có thể cá nhân hóa, nhắm mục tiêu chính xác vào các kháng nguyên ung thư.” Ưu điểm nổi bật của Enteromix là khả năng cá nhân hóa, cho phép điều chỉnh vắc xin theo đặc điểm RNA của từng bệnh nhân, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Enteromix hiện mới chỉ hoàn tất giai đoạn thử nghiệm tiền lâm sàng trên động vật, và các thử nghiệm lâm sàng trên người vẫn đang được tiến hành. Theo báo cáo, giai đoạn thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I đã bắt đầu vào tháng 6/2025 tại St. Petersburg với 48 tình nguyện viên mắc ung thư giai đoạn tiến triển. Kết quả ban đầu cho thấy vắc xin có độ an toàn cao và ít độc tính. Tuy nhiên, các chuyên gia như Tiến sĩ David James Pinato từ Đại học Imperial College London cảnh báo rằng kết quả từ thử nghiệm trên động vật không đảm bảo hiệu quả tương tự ở người, do sự khác biệt về hệ miễn dịch và độ phức tạp của ung thư ở người. Do đó, các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng tiếp theo (giai đoạn II và III) sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xác nhận hiệu quả và an toàn của vắc xin trên quy mô lớn hơn.

Trên phạm vi toàn cầu, Nga không phải là quốc gia duy nhất theo đuổi vắc xin ung thư. Hiện có hơn 120 thử nghiệm lâm sàng về vắc xin ung thư đang diễn ra, tập trung vào các loại ung thư như phổi, vú, tuyến tiền liệt, tụy và não. Ví dụ, Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) đang hợp tác với BioNTech để triển khai các thử nghiệm vắc xin mRNA cá nhân hóa, trong khi Mỹ đã phê duyệt vắc xin Sipuleucel-T cho ung thư tuyến tiền liệt từ năm 2010. Tuy nhiên, như Tiến sĩ Abhishek Shankar từ Viện Khoa học Y khoa Ấn Độ nhận định, chi phí cao và hiệu quả lâu dài của các vắc xin này vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi phải cân nhắc lợi ích về tỷ lệ sống sót và khả năng chữa trị triệt để.

Việc Nga công bố vắc xin ung thư Enteromix đánh dấu một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh nguy hiểm này. Với khả năng thu nhỏ khối u tới 80% và cải thiện tỷ lệ sống sót, Enteromix mang lại hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng, glioblastoma và u hắc tố. Tuy nhiên, để trở thành một phương pháp điều trị thực sự đột phá, vắc xin cần vượt qua các thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt trên người và giải quyết các thách thức về chi phí cũng như khả năng tiếp cận. Thành tựu của Nga không chỉ củng cố vị thế của nước này trong lĩnh vực y học mà còn góp phần vào nỗ lực toàn cầu, hứa hẹn một tương lai nơi ung thư có thể được điều trị hiệu quả hơn thông qua các liệu pháp miễn dịch tiên tiến. Với sự chờ đợi phê duyệt từ Bộ Y tế Nga, Enteromix có tiềm năng trở thành một cột mốc lịch sử trong điều trị ung thư.

P.T (NASTIS), theo TASS. “Russia’s cancer vaccine ready for use: report”; Newsweek. “Russia cancer vaccine: What to know about Enteromix claims”