Các nhà nghiên cứu tại Đại học McMaster - Canada đã phát hiện rằng một phản ứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm đối với loại thuốc làm loãng máu được sử dụng rộng rãi có nguyên nhân từ một kháng thể duy nhất;  đảo ngược hiểu lầm y học kéo dài hàng thập kỷ và mở ra hướng chẩn đoán, điều trị chính xác hơn cho biến chứng y khoa này.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học New England  tập trung vào giảm tiểu cầu do heparin (HIT), một biến chứng miễn dịch nghiêm trọng ảnh hưởng đến khoảng 1% bệnh nhân nhập viện được điều trị bằng heparin. Gần một nửa số người mắc HIT gặp biến chứng cục máu đông nguy hiểm, có thể dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim, cắt cụt chi và thậm chí tử vong, khiến việc phát hiện và điều trị sớm trở nên cực kỳ quan trọng.

Trước đây, các nhà khoa học tin rằng phản ứng miễn dịch gây HIT liên quan đến nhiều loại kháng thể phối hợp. Nhưng nghiên cứu mới cho thấy điều bất ngờ: ở mọi bệnh nhân được khảo sát, chỉ có một kháng thể duy nhất là nguyên nhân gây bệnh, trong khi các kháng thể khác chỉ tạo thành một “màn khói” khiến việc xác định nguyên nhân thật sự khó khăn. Phát hiện này giúp chỉ rõ nguồn gốc của vấn đề, mở đường cho chẩn đoán chính xác hơn và điều trị nhắm trúng đích.

Tác giả nghiên cứu Giáo sư Ishac Nazy cho biết: “Nghiên cứu này không chỉ thách thức hiểu biết hiện tại của chúng ta về giảm tiểu cầu do heparin mà còn thay đổi cách nhìn nhận về phản ứng miễn dịch nói chung”. Nghiên cứu này đã cung cấp những hiểu biết chưa đúng kéo dài hàng thập kỷ về giảm tiểu cầu do heparin. Chính sự hiểu sai này dẫn đến tỷ lệ cao kết quả xét nghiệm dương tính giả và chẩn đoán sai, gây hậu quả nặng nề cho bệnh nhân như điều trị không cần thiết hoặc biến chứng có thể tránh được. Phát hiện của chúng tôi đặt nền móng cho các phương pháp chẩn đoán chính xác hơn và điều trị nhắm đích hiệu quả hơn.

Các nhà khoa học đã phân tích mẫu máu của chín bệnh nhân được chẩn đoán mắc HIT. Trong mọi trường hợp, các kháng thể tấn công yếu tố tiểu cầu 4 (PF4)  một loại protein tham gia quá trình đông máu;  đều là kháng thể đơn dòng. Điều này cho thấy giảm tiểu cầu do heparin có thể xuất phát từ phản ứng miễn dịch cực kỳ đặc hiệu, thay vì phản ứng tổng quát.

Nghiên cứu sinh Tiến sĩ Jared Treverton cho biết: “Khám phá này có thể thay đổi cách chúng ta chẩn đoán giảm tiểu cầu do heparin và cuối cùng là cách điều trị. Biết rằng giảm tiểu cầu do heparin do một kháng thể đơn dòng gây ra sẽ giúp chúng ta phát triển các xét nghiệm chính xác hơn cho bệnh nhân mắc chứng này và thiết kế liệu pháp nhắm đích hiệu quả hơn. Đây là bước tiến lớn hướng tới chẩn đoán chuẩn xác và điều trị an toàn hơn”.

Phát hiện này có ý nghĩa ngay lập tức với các chuyên gia huyết học, chuyên viên phòng thí nghiệm, nhà nghiên cứu miễn dịch học, cũng như với bệnh nhân đang điều trị bằng heparin tại các bệnh viện ở Canada và trên toàn thế giới.

Đồng tác giả Donald Arnold nhận định: “Đây là bước tiến quan trọng trong việc hiểu rõ một tình trạng có thể gây hậu quả tàn khốc cho bệnh nhân. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học cơ bản trong việc thúc đẩy đổi mới y học lâm sàng”.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news, 10/2025