Exosomes là các túi ngoại bào siêu nhỏ được các tế bào sống trong cơ thể tiết ra và được lưu hành trong các dịch cơ thể như máu, nước tiểu, nước bọt… Mỗi phân tử exosome có kích thước từ 30 đến 100 nanomet, cấu tạo bên trong chứa DNA, RNA, miRNA (microRNA) và được bao bọc bởi lớp lipid kép và lớp protein bề mặt.

Nguồn ảnh: Bapt / Muff Public Domain

Bằng cách giải trình tự microRNA các exosome có nguồn gốc trong não, giờ đây các nhà khoa học có thể phân biệt rõ ràng các mẫu máu của bệnh nhân ALS với các mẫu đối chứng khỏe mạnh. Các kết quả nghiên cứu đã được nhóm các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm hóa học não công bố trên Open Biology mới đây.

ALS là một bệnh thoái hóa thần kinh tiến triển, thường ảnh hưởng đến mọi người trong giai đoạn đầu đời.

Tiến sĩ Sandra Banack, nhà khoa học cao cấp của Phòng thí nghiệm hóa học não, cho biết: “Chúng tôi nghĩ rằng đây là một thay đổi lớn trong điều trị ALS: Các phương pháp mà chúng tôi đã tiên phong sẽ dẫn đến khả năng chẩn đoán nhanh ALS từ một lần lấy máu, so với các biện pháp khoa học hiện tại trong đó, bệnh nhân có thể phải chờ hơn một năm để chẩn đoán được chính xác. Những người mắc ALS thường sống trung bình từ hai đến ba năm sau khi chẩn đoán, vì vậy việc đánh giá nhanh là rất quan trọng”.

Thử nghiệm mới dựa trên exosom, các nhà nghiên cứu đã tinh chế exosome não từ huyết tương bằng cách nhắm mục tiêu một loại protein duy nhất trên bề mặt exosome. Sử dụng exosome não này, các nhà nghiên cứu đã chiết xuất microRNA, đó là các chuỗi vật liệu di truyền ngắn thường điều chỉnh biểu hiện gen trong phạm vi tế bào. Tám chuỗi microRNA khác nhau cùng nhau tạo thành một “dấu vân tay” di truyền độc nhất giúp phân biệt các mẫu máu của bệnh nhân ALS với các mẫu của người khỏe mạnh.

Tiến sĩ Rachael Dunlop, chuyên gia nghiên cứu cao cấp Phòng thí nghiệm hóa học não, cho biết: “Dấu ấn sinh học di truyền mới này có thể mở ra cơ hội khám phá các loại thuốc điều trị mới. Do thiếu phương pháp điều trị cho ALS, các bác sĩ và nhà nghiên cứu hiểu tầm quan trọng của việc có một dấu ấn sinh học mới để giúp họ đánh giá hiệu quả của các ứng cử viên thuốc mới và cho phép bệnh nhân được điều trị thử nghiệm ở giai đoạn sớm của bệnh”.

Tiến sĩ Walter Bradley, chủ tịch danh dự của khoa thần kinh tại Trường Đại học Y khoa Miami Miller, không phải là tác giả của nghiên cứu này, rất hoan nghênh tiến bộ này của nhóm nghiên cứu.

“Chẩn đoán sớm là có ý nghĩa to lớn cho nhiều bệnh thần kinh. Những kết quả mới này cực kỳ hứa hẹn cho bệnh nhân và các bác sĩ điều trị”, ông nói.

Giám đốc Phòng thí nghiệm Hóa học não, Tiến sĩ Paul Alan Cox bày tỏ: Việc chuyển dịch các kỹ thuật mới này từ phòng thí nghiệm đến điều trị sẽ mất rất nhiều thời gian.

“Chúng tôi rất hào hứng với khám phá này, nhưng các kỹ thuật phân tích hiện nay rất tốn kém và mất thời gian”, ông nói.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2020-06-brain-exosomes-blood-samples-earlier.html, 23/6/2020