Các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Philadelphia (CHOP) vừa công bố thành công của liệu pháp ức chế gen anaplastic kinase lympho (ALK) trong điều trị u nguyên bào thần kinh di truyền; một dạng hiếm gặp của loại ung thư phổ biến ở trẻ em. Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí JCO Precision Oncology, mở ra triển vọng thiết lập tiêu chuẩn điều trị mới cho các gia đình mang đột biến gen ALK.

ALK là viết tắt của anaplastic lymphoma kinase. ALK là một loại gen tồn tại trong tất cả chúng ta. Gen ALK tạo ra một loại protein tham gia vào quá trình phát triển tế bào. Những thay đổi đối với gen ALK tự nhiên có thể gây ra ung thư.

Dù đã có nhiều tiến bộ trong điều trị u nguyên bào thần kinh thể nguy cơ cao, tỷ lệ sống sau 5 năm kể từ khi chẩn đoán vẫn dưới 50%. Tuy nhiên, giáo sư Yael P. Mossé; tác giả nghiên cứu và là chuyên gia về nhi khoa tại Trung tâm Ung thư CHOP; cùng nhóm nghiên cứu đã phát hiện rằng hầu hết các trường hợp di truyền của bệnh đều liên quan đến đột biến gen ALK, loại đột biến có thể xét nghiệm và điều trị đích.

Trường hợp được phân tích trong nghiên cứu là một cặp mẹ con, cả hai đều mang đột biến ALK R1275Q và được chẩn đoán mắc u nguyên bào thần kinh. Bệnh nhân nhỏ tuổi được chẩn đoán lúc mới sáu tháng tuổi và không đáp ứng với hóa trị cũng như phẫu thuật tiêu chuẩn. Tuy nhiên, khi bệnh tái phát, em đã có phản ứng tích cực rõ rệt với thuốc ức chế ALK crizotinib.

Người mẹ ban đầu không có triệu chứng gì, nhưng được phát hiện có khối u tuyến thượng thận hai bên ở tuổi 36, trong một lần mang thai. Sau khi sinh con khỏe mạnh, chị bắt đầu điều trị bằng crizotinib, sau đó chuyển sang loại thuốc ức chế ALK khác là alectinib do có tác dụng phụ. Sau phẫu thuật cắt bỏ khối u, người mẹ tiếp tục duy trì điều trị với alectinib và hiện đã lui bệnh ổn định trong nhiều năm. Cả hai mẹ con hiện đang được theo dõi định kỳ mỗi sáu tháng bằng chụp cộng hưởng từ (MRI) toàn thân và xét nghiệm ADN khối u lưu hành (ctDNA), đến nay chưa phát hiện dấu hiệu tái phát.

Nhóm nghiên cứu cho rằng trường hợp này có thể thay đổi cách tiếp cận điều trị và theo dõi u nguyên bào thần kinh di truyền ở những bệnh nhân mang đột biến ALK. Họ đề xuất sử dụng thuốc ức chế ALK như liệu pháp hàng đầu thay vì chỉ dùng sau thất bại hóa trị, nhằm giảm sự phụ thuộc vào các biện pháp điều trị xâm lấn như hóa trị liều cao hay phẫu thuật rộng. Ngoài ra, các tác giả cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc giám sát bệnh suốt đời, thay vì kết thúc khi bệnh nhân bước qua tuổi trưởng thành như hướng dẫn hiện hành.

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng đang tìm hiểu xem liệu các bệnh nhân mang đột biến ALK di truyền có nguy cơ kháng thuốc thấp hơn so với những trường hợp đột biến ALK không di truyền hay không. Nếu được xác nhận, điều này sẽ củng cố thêm vai trò của liệu pháp cá thể hóa trong điều trị ung thư nhi, đặc biệt với các trường hợp có yếu tố di truyền rõ ràng.

Theo Giáo sư Mossé, nghiên cứu lần này là một bước tiến lớn trong y học chính xác dành cho trẻ em có nguy cơ cao mắc ung thư di truyền. Bà kỳ vọng phát hiện này không chỉ giúp mang lại hy vọng mới cho các gia đình có tiền sử bệnh lý tương tự, mà còn mở đường cho những chiến lược điều trị ít xâm lấn hơn trong tương lai.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025-