Lần đầu tiên các nhà nghiên cứu đã xác định hai biến thể di truyền cực kỳ hiếm gặp liên quan đến bệnh Alzheimer (AD). Những biến thể này, một biến thể nằm trong gen NOTCH3 và biến thể khác trong gen TREM2, đã được quan sát thấy ở những người bị AD nhưng không có bất kỳ sự kiểm soát nào. Theo các nhà nghiên cứu, biến thể NOTCH3 đã không được phát hiện trong AD trong các nghiên cứu di truyền lớn trước đây. Tuy nhiên, các đột biến khác trong gen này gây ra một dạng mất trí rất hiếm gọi là CADASIL bắt đầu bằng những cơn đau đầu và đột quỵ nghiêm trọng ở tuổi trưởng thành, sau đó là chứng mất trí nhớ ở tuổi trung niên (nhiều thập kỷ trước tuổi điển hình khi AD khởi phát muộn).

Các đột biến khác trong gen TREM2 có liên quan đến AD và trước đây đã chứng minh rằng những người mang hai bản sao của đột biến đặc biệt này (gọi tắt là Q33X) mắc một chứng rối loạn rất hiếm gọi là bệnh Nasu-Hakola được đặc trưng bởi sự khởi phát của chứng mất trí nhớ trong cuộc sống giữa và tổn thương xương đa nang với gãy xương.

Mặc dù đột biến NOTCH3 gây ra AD rất hiếm ở hầu hết các nhóm chủng tộc, nhưng nó thường xảy ra hơn ở người Do Thái Ashkenazi, và các nhà nghiên cứu xác định rằng gần như tất cả các trường hợp AD có đột biến NOTCH3 đều có nguồn gốc.

Tiến sĩ Lindsay Farrer đến từ trường Y của Đại học Boston, giải thích: "Phát hiện của chúng tôi chỉ ra rằng các đột biến khác nhau trong cùng một gen hoặc số lượng bản sao khác nhau của một đột biến cụ thể có thể dẫn đến những dạng sa sút trí tuệ rất khác biệt. Khám phá về mối liên hệ của nguy cơ mắc bệnh Alzheimer với nhiều biến thể di truyền hiếm gặp có thể dẫn đến những hiểu biết mới về con đường sinh học liên quan đến AD và các chiến lược để phát triển các phương pháp điều trị và dấu ấn sinh học mới”.

Những phát hiện này xuất hiện từ các phân tích của toàn bộ chuỗi ADN cho các phần của bộ gen mã hóa gen (được gọi là exon) của hơn 5.600 người tham gia với AD và gần 4.600 kiểm soát người già khỏe mạnh nhận thức. Dữ liệu trình tự ADN được tạo ra bởi Dự án trình tự bệnh Alzheimer, một sáng kiến ​​lớn do NIH tài trợ xuất hiện từ Đạo luật Alzheimer Quốc gia năm 2012 và sàng lọc các biến thể có ở người mắc AD nhưng không có trong các biện pháp kiểm soát. Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người tham gia nghiên cứu mắc AD so với đối chứng có gánh nặng đột biến lớn hơn đáng kể trong các gen được biết là có vai trò trong AD.

Farrer tin rằng nếu những phát hiện về đột biến NOTCH3 được xác nhận trong một mẫu lớn của người Do Thái Ashkenazi, một xét nghiệm chẩn đoán và dự đoán cho AD có thể được phát triển cho dân số cụ thể đó.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2019-03-rare-genes-alzheimer-disease.html, 29/9/2019