Hai nghiên cứu gần đây đã khám phá ra mức độ hiệu quả của liệu liệu pháp sốc điện và người anh em gần gũi của nó, liệu pháp điều trị động kinh bằng từ trường, trong việc làm giảm một số bệnh tâm thần, đặc biệt là chứng trầm cảm nặng – căn bệnh đã khiến các bác sĩ tâm thần và nhà thần kinh học bối rối trong suốt nhiều thập kỷ.

Liệu pháp sốc điện (ECT), hay 'liệu pháp điều trị bằng xung điện', gây ra một cơn động kinh ngắn trong não bằng cách sử dụng liều lượng điện được kiểm soát, vẫn đang được sử dụng. Mặc dù ngày nay, được trình diễn theo cách rất khác với cảnh trong phim One Flew Over the Cuckoo's Nest, mô tả nổi tiếng nhất về ECT, tuy nhiên cách xử lý vẫn bị kỳ thị.

Nó có thể mang tiếng xấu, nhưng không thể phủ nhận hiệu quả của ECT trong việc điều trị một số bệnh tâm thần, đặc biệt là trầm cảm nặng, trong đó khoảng 80% bệnh nhân sẽ có sự cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, điều khiến các bác sĩ tâm thần và nhà thần kinh học bối rối chính là cách điều trị làm giảm bớt bệnh tâm thần. Giờ đây, hai nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại UC San Diego có thể đã đưa ra câu trả lời cho vấn đề này.

Sydney Smith, người đứng đầu và là tác giả của cả hai nghiên cứu, cho biết: “Rất nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng chúng tôi vẫn sử dụng liệu pháp sốc điện, nhưng quy trình hiện đại sử dụng liều lượng điện được kiểm soát chặt chẽ và được thực hiện dưới hình thức gây mê. Nó thực sự không giống những gì bạn thấy trên phim hay trên truyền hình”.

Trong nghiên cứu đầu tiên, các nhà nghiên cứu đã sử dụng điện não đồ (EEG) để nghiên cứu hoạt động não của những bệnh nhân sử dụng ECT để điều trị trầm cảm. Trong phần thứ hai, họ xem xét một hình thức điều trị tương tự được gọi là liệu pháp điều trị động kinh từ tính (MST), gây ra cơn động kinh bằng cách sử dụng nam châm thay vì điện cực. Những gì họ phát hiện ra là cả hai liệu pháp đều tạo ra hoạt động không theo chu kỳ gia tăng trong não bệnh nhân.

Smith cho biết: “Hoạt động không theo chu kỳ của não trong nhiều năm đã được các nhà khoa học xử lý nó theo cách đó và không chú ý nhiều đến nó. Tuy nhiên, hiện tại chúng tôi nhận thấy hoạt động này thực sự có vai trò quan trọng trong não và chúng tôi cho rằng liệu pháp sốc điện giúp khôi phục chức năng này ở những người bị trầm cảm”.

Các tế bào thần kinh liên tục luân chuyển qua các giai đoạn kích thích và ức chế tương ứng với các trạng thái tinh thần khác nhau. Hoạt động không định kỳ giúp tăng cường hoạt động ức chế trong não, làm chậm nó một cách hiệu quả.

Smith cho biết: “Điều mà chúng tôi thường thấy trong bản quét điện não đồ của những người được điều trị bằng liệu pháp sốc điện hoặc từ trường là mô hình hoạt động điện của não chậm lại. Mô hình này đã không giải thích được trong nhiều năm, nhưng việc xem xét đến cách tác động ức chế hoạt động không theo chu kỳ sẽ giúp giải thích điều đó. Nó cũng gợi ý rằng hai hình thức trị liệu này đang gây ra những tác động tương tự lên não”.

Các nhà nghiên cứu cho biết phát hiện của họ cho thấy ECT và MST làm giảm các triệu chứng trầm cảm bằng cách khôi phục mức độ ức chế lành mạnh trong não. Mặc dù các nghiên cứu thiết lập mối liên hệ giữa hoạt động không theo chu kỳ và các phương pháp điều trị này, nhưng vẫn cần có những nghiên cứu sâu hơn để tận dụng những hiểu biết này trong các ứng dụng lâm sàng.

Hiện các nhà nghiên cứu đang xem xét khả năng sử dụng hoạt động không định kỳ như một thước đo hiệu quả điều trị trong các phương pháp điều trị trầm cảm khác, bao gồm cả thuốc.

Bradley Voytek, đồng tác giả của cả hai nghiên cứu, cho biết: “Cuối cùng, điều quan trọng nhất đối với bệnh nhân và bác sĩ là phương pháp điều trị có hiệu quả, trong trường hợp của ECT là có hiệu quả. Tuy nhiên, nhiệm vụ của chúng tôi với tư cách là các nhà khoa học là tìm hiểu những gì thực sự diễn ra trong não trong quá trình điều trị này và việc tiếp tục trả lời những câu hỏi đó sẽ giúp chúng tôi tìm ra cách làm cho những phương pháp điều trị này hiệu quả hơn nữa đồng thời giảm tác động tiêu cực”.

Cả hai nghiên cứu đều được công bố trên tạp chí Translational Psychiatry.

P.T.T (NASATI), theo https://newatlas.com,12/2023