Một nghiên cứu mới của Tổ chức chăm sóc sức khỏe thiện nguyện Intermountain Health cho thấy bệnh động mạch ngoại biên, một tình trạng ảnh hưởng đến hơn 10 triệu người Mỹ trên 40 tuổi, thường bị chẩn đoán muộn và điều trị chưa đầy đủ. Đặc biệt, phụ nữ có tỷ lệ được điều trị theo hướng dẫn y khoa thấp hơn nam giới.

Do đó, kết hợp với mức độ nghiêm trọng của bệnh, bệnh nhân mắc bệnh động mạch ngoại biên có nguy cơ tử vong hơn 50% do tình trạng này.

Bệnh động mạch ngoại biên ảnh hưởng đến gần 10% dân số Hoa Kỳ, xảy ra khi các động mạch dẫn máu đến chân và tay bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn do tích tụ mảng bám, làm giảm lưu lượng máu. Đây là một trong những nguyên nhân chính của bệnh tim mạch xơ vữa, đồng thời là nguyên nhân gây tử vong do xơ vữa động mạch cao thứ ba.

Tác giả nghiên cứu giáo sư Viet T. Le cho biết: "Trong nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ bệnh nhân không được điều trị bệnh động mạch ngoại biên rất cao, cùng với đó là tỷ lệ tử vong cao hơn ở những người mắc bệnh”. Dựa trên kết quả này, chúng tôi cho rằng các hệ thống y tế có thể cải thiện việc sàng lọc bệnh động mạch ngoại biên và điều trị hiệu quả hơn. Đây là cơ hội để nâng cao và triển khai các hệ thống chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là đối với phụ nữ.

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã xác định 7.522 bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh động mạch ngoại biên có triệu chứng tại các cơ sở của Intermountain Health từ tháng 1/2006 đến tháng 12/2021. Tất cả những bệnh nhân này đều có ít nhất một lần tái khám trong vòng 18 tháng sau lần khám đầu tiên.

Trong số đó, 38% là phụ nữ và 62% là nam giới. Các nhà nghiên cứu đã đánh giá xem mỗi bệnh nhân có được điều trị bằng các liệu pháp y khoa theo hướng dẫn, như thuốc chống kết tập tiểu cầu, statin và các phương pháp điều trị phù hợp khác hay không, đồng thời xem xét nguy cơ mắc các biến cố tim mạch nghiêm trọng (như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc tử vong) hoặc phải cắt cụt chi.

Kết quả cho thấy chỉ 29,6% phụ nữ và 33,5% nam giới nhận được đầy đủ các liệu pháp điều trị theo hướng dẫn. Mặc dù phụ nữ có tỷ lệ được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa tương đương với nam giới, họ lại có xu hướng được điều trị bởi bác sĩ chăm sóc ban đầu nhiều hơn. Ngoài ra, phụ nữ cũng có nguy cơ thấp hơn một chút so với nam giới trong việc gặp phải biến cố tim mạch nghiêm trọng hoặc phải cắt cụt chi. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy bất kể giới tính, bệnh nhân mắc bệnh động mạch ngoại biên có nguy cơ tử vong lên tới 50%.

Giáo sư Viet T. Le nhấn mạnh: "Tất cả bệnh nhân trong nhóm này ít nhất phải được điều trị bằng thuốc chống kết tập tiểu cầu và statin. Tuy nhiên, chỉ khoảng 1/3 số bệnh nhân được điều trị như vậy, điều này cho thấy cần phải cải thiện cách xác định và điều trị bệnh động mạch ngoại biên”. Ông cũng chỉ ra rằng tỷ lệ kê đơn điều trị thấp không nhất thiết do bác sĩ thiếu quan tâm hay không biết về các hướng dẫn điều trị. Thay vào đó, việc chẩn đoán và điều trị bệnh động mạch ngoại biên gặp nhiều thách thức hơn so với các bệnh lý xơ vữa động mạch khác.

Ví dụ, bệnh nhân bị đau chân có thể bị xem là có triệu chứng mơ hồ, do nhiều nguyên nhân khác nhau. Hơn nữa, triệu chứng đau chân có thể do nhiều chuyên khoa khác nhau điều trị, trong khi không phải bác sĩ nào cũng cập nhật đầy đủ về bệnh động mạch ngoại biên và các phương pháp điều trị tối ưu nhất.

Các bác sĩ tim mạch có thể tập trung vào điều trị bệnh tim hoặc phòng ngừa đột quỵ mà không chú trọng sàng lọc và điều trị riêng biệt cho bệnh động mạch ngoại biên. Chúng ta có thể làm tốt hơn trong việc sàng lọc và điều trị bệnh này như một tình trạng riêng biệt. Tỷ lệ tử vong 50% ở nhóm bệnh nhân này là điều không thể chấp nhận được. Nếu có hệ thống sàng lọc bệnh tốt hơn và theo dõi điều trị chặt chẽ hơn, chúng ta có thể tăng cường tỷ lệ điều trị hợp lý và giảm tỷ lệ tử vong. Các triệu chứng của bệnh động mạch ngoại biên thường bao gồm lạnh chân, đau hoặc chuột rút ở chân khi hoạt động, và loét chân. Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh này, nhưng nguy cơ tăng cao theo độ tuổi. Ở Hoa Kỳ, bệnh thường gặp nhất ở những người trên 65 tuổi.

Mặc dù bệnh động mạch ngoại biên không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng thay đổi lối sống, dùng thuốc và các phương pháp điều trị khác, bao gồm phẫu thuật, có thể giúp giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/, 5/2025