Tại vùng đất đầy nắng và gió Nam Trung Bộ, cây nho đã không chỉ còn là một loại cây trồng, mà trở thành “báu vật”, giúp biết bao nông dân đổi đời, làm giàu. Đằng sau câu chuyện thành công ấy là những cống hiến thầm lặng suốt hơn 30 năm của các nhà khoa học tại Viện nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố (Viện Nha Hố).

Kể từ năm 1994, Viện Nha Hố đã dồn tâm lực cho việc nghiên cứu và phát triển cây nho. Từ một giống nho đỏ (Red Cardinal) phổ biến ban đầu, giờ đây, Viện đã hình thành một “vương quốc” nho đa dạng với 21 mẫu giống, bao gồm 6 giống nho ăn tươi, 11 giống nho rượu và 3 giống dùng làm gốc ghép.

Theo TS. Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nha Hố, các nhà khoa học đã nỗ lực thu thập và bảo tồn nguồn gen từ khắp nơi trên thế giới. Viện đã nhập nội khoảng 230 mẫu giống từ các quốc gia có nền nông nghiệp tiên tiến như Nhật Bản, Mỹ, Ấn Độ, Úc, Pháp, Đức, Italia... Nhờ vậy, Viện đã chọn tạo ra nhiều giống nho mới có chất lượng vượt trội.

Các giống nho ăn tươi như NH01-93, NH01-96 hay nho rượu NH02-90 là những thành quả nổi bật, được Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Bộ NN-PTNT) công nhận và đưa vào sản xuất thử từ năm 2007. Viện cũng đã tuyển chọn thành công nhóm giống nho không hạt đầy hứa hẹn như NH04-102, NH04-128, cùng nhiều giống khác có độ ngọt trên 18%, đáp ứng tốt nhu cầu thị trường.

Viện Nha Hố không chỉ cung cấp giống, mà còn chuyển giao một loạt các quy trình kỹ thuật tiên tiến, giúp nông dân thay đổi tập quán sản xuất cũ, hướng đến một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững. Điển hình là việc ứng dụng quy trình sản xuất nho an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Nông dân được hướng dẫn sử dụng các chế phẩm sinh học thay thế thuốc trừ sâu hóa học, giúp sản phẩm đạt chất lượng cao và an toàn cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, các giải pháp kỹ thuật cụ thể đã mang lại hiệu quả rõ rệt:

- Túi bao chùm quả: Giảm thiểu thất thoát sau thu hoạch, bảo vệ quả khỏi sâu bệnh và côn trùng, đồng thời đảm bảo vệ sinh thực phẩm.

- Công nghệ tưới tiết kiệm: Tối ưu hóa việc sử dụng nước trong điều kiện khô hạn.

- Sử dụng chế phẩm GA3: Cải thiện chất lượng, kích cỡ và hình dáng quả.

- Kỹ thuật cắt cành tạo quả: Áp dụng linh hoạt cho từng giống nho, giúp tối đa hóa năng suất.

Với mục tiêu nâng cao giá trị sản xuất, Viện Nha Hố đã nghiên cứu và thiết kế các kiểu nhà màng, nhà lưới phù hợp với điều kiện khí hậu đặc trưng của vùng Nam Trung Bộ, nơi có gió lớn và nắng nóng.

Các mô hình này không chỉ giúp cây nho chống chịu tốt hơn với điều kiện thời tiết bất lợi mà còn cho phép nông dân kiểm soát môi trường trồng trọt một cách hiệu quả. Ưu điểm nổi bật của những thiết kế này là chi phí thấp, dễ dàng lắp đặt và có thể đóng mở tự động hoặc bán tự động, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận.

TS. Phan Công Kiên chia sẻ: “Nếu ứng dụng công nghệ trồng nho trong nhà màng, có thể trồng ở tất cả các vùng. Tùy từng điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng, có thể áp dụng linh hoạt các biện pháp kỹ thuật canh tác cho phù hợp”.

Sự kết hợp giữa những giống nho chất lượng cao, quy trình kỹ thuật tiên tiến và công nghệ trồng trọt hiện đại đã biến cây nho trở thành một biểu tượng của sự phát triển kinh tế, mang lại cuộc sống sung túc hơn cho người nông dân tại Nam Trung Bộ. Viện Nha Hố đang tiếp tục hành trình nghiên cứu, mở ra nhiều cơ hội mới cho ngành nông nghiệp Việt Nam.

P.T.T (NASTIS)