Trong nỗ lực hiện thực hóa Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp và tăng trưởng xanh đến năm 2030, TP. Cần Thơ cùng Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) đã tổ chức “Ngày hội nông dân trình diễn cơ giới hóa vùi rơm kết hợp áp dụng chế phẩm sinh học tăng sức khỏe đất”. Sự kiện diễn ra ngày 28/10 không chỉ là một hoạt động kỹ thuật nông nghiệp, mà còn là biểu tượng của chuyển đổi tư duy - từ “đốt bỏ” sang “tái sinh”, từ sản xuất truyền thống sang canh tác xanh, tuần hoàn và bền vững.

Tại Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Tiến Thuận (xã Thạnh Quới, TP. Cần Thơ), hàng trăm nông dân, nhà khoa học, doanh nghiệp và cán bộ quản lý cùng tham gia sự kiện do IRRI phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP. Cần Thơ tổ chức. Điểm nhấn của chương trình là phần trình diễn thực địa công nghệ xử lý rơm rạ “4 đáp ứng”, được giới chuyên môn đánh giá là giải pháp đột phá cho bài toán phế phụ phẩm đồng ruộng.

 

Công nghệ này tích hợp cơ giới hóa xới hoặc cày vùi rơm rạ với phun, rải chế phẩm sinh học giúp phân hủy nhanh rơm tại chỗ trong vòng 2 tuần, tạo điều kiện làm đất kịp vụ mới, nâng cao sức khỏe đất, giảm phân bón đầu vào, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính và tăng hiệu quả kinh tế cho người nông dân. Trên cánh đồng trình diễn, bà con tận mắt chứng kiến các thiết bị hiện đại vận hành, trực tiếp trao đổi với chuyên gia IRRI về quy trình kỹ thuật - một hình thức “học tại ruộng” sinh động và thực tiễn.

Song song đó, các mô hình cuốn rơm ướt, sản xuất phân hữu cơ từ rơm và nấm rơm thương phẩm cũng được giới thiệu, mở ra nhiều lựa chọn linh hoạt cho các hợp tác xã. Việc xử lý rơm tại chỗ giúp hạn chế chi phí vận chuyển, giảm ô nhiễm và tận dụng tối đa giá trị sinh khối, biến thứ từng bị coi là phế thải thành nguồn tài nguyên tái tạo hữu ích.

Phát biểu tại sự kiện, PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, chuyên gia cao cấp của IRRI, khẳng định: “Xử lý rơm tại chỗ là giải pháp căn cơ cho sản xuất lúa bền vững. Khi rơm được vùi xuống ruộng cùng chế phẩm sinh học, đất được cải tạo tự nhiên, giảm ngộ độc hữu cơ và giảm đáng kể lượng phân bón hóa học”. Ông cho biết IRRI đang cùng đối tác phát triển hệ sinh thái công nghệ tích hợp giữa cơ giới hóa - vi sinh - phân bón - quản lý đất, hướng tới mô hình canh tác “xanh, hiệu quả, ít phát thải”.

Thực tế, nông dân đã cảm nhận rõ lợi ích. Ông Nguyễn Văn Khải, thành viên Hợp tác xã Tân Thuận, chia sẻ: “Làm lúa bây giờ sướng hơn nhiều. Không cần đốt rơm, chỉ xới vùi kết hợp chế phẩm sinh học. Đất tơi hơn, lúa không bị ngộ độc hữu cơ, môi trường sạch, năng suất lại cao”. Từ những thay đổi nhỏ trong thói quen canh tác, người nông dân đang trở thành chủ thể trong cuộc cách mạng nông nghiệp xanh.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam, việc tích hợp ba nhóm giải pháp khoa học - cơ giới hóa thu hoạch, xử lý rơm rạ, và ứng dụng vi sinh vật đã hình thành quy trình sản xuất khép kín, phù hợp với đặc thù đồng bằng sông Cửu Long. Cách tiếp cận này không chỉ giúp giảm thất thoát sau thu hoạch, mà còn tăng năng suất, đảm bảo an toàn thực phẩm và gia tăng thu nhập cho người nông dân - những yếu tố then chốt để đạt mục tiêu 1 triệu ha lúa chất lượng cao phát thải thấp của Chính phủ.

Không chỉ dừng ở nghiên cứu, nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng tích cực đồng hành cùng nông dân trong công cuộc “biến rơm thành vàng”. Đại diện Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền, ông Trần Tấn Thành, giới thiệu sản phẩm Bio-Canxi, dòng phân bón sinh học thế hệ mới giúp phân hủy rơm, cải thiện pH đất và kích hoạt vi sinh có lợi. Khi kết hợp với máy xới vùi rơm, rơm và phân bón được trộn đều trong tầng đất, giúp giữ nước, giữ dinh dưỡng, giảm phát thải và tăng năng suất.

Bên cạnh đó, kỹ sư Nguyễn Hồng Thiện, Giám đốc Công ty TNHH MTV Tư Sang, giới thiệu công nghệ xới vùi rơm rạ một lần vận hành, có khả năng trộn và phun phân sinh học đồng thời. Giải pháp này giúp giảm chi phí nhân công tới 40%, tiết kiệm thời gian, đồng thời đảm bảo rơm được vùi đều và phân hủy nhanh - một bước tiến cụ thể trong quá trình cơ giới hóa nông nghiệp.

Từ góc độ quản lý địa phương, bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ, cho biết thành phố đã triển khai nhân rộng 12 mô hình tại 174 hợp tác xã, bước đầu mang lại kết quả tích cực. Đến năm 2030, Cần Thơ đặt mục tiêu có 170.877 ha lúa chất lượng cao, sản lượng khoảng 4 triệu tấn/năm, đồng thời tiếp tục đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng mô hình điểm để nhân rộng trên toàn vùng.

“Ngày hội nông dân” năm nay không chỉ là sự kiện trình diễn công nghệ, mà còn là bức tranh sống động về một tư duy sản xuất mới: nông nghiệp không còn dựa vào khai thác mà hướng đến tái tạo; rơm rạ không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn “vàng nâu” nuôi dưỡng đất và sinh kế nông dân. Khi nhà khoa học - doanh nghiệp - nông dân cùng hợp lực, Cần Thơ đang chứng minh rằng chuyển đổi xanh không phải khẩu hiệu, mà là con đường tất yếu để đưa nông nghiệp Việt Nam vươn tới tương lai phát thải thấp, kinh tế tuần hoàn và bền vững.

T.A (tổng hợp)