Việt Nam là một trong những nước dẫn đầu về xuất khẩu một số loại nông sản, nhưng tổn thất sau thu hoạch vẫn ở mức cao, 14% đối với lúa gạo, 25 - 30% với rau củ quả..., chất lượng sản phẩm chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Sản xuất nông nghiệp của Việt Nam vẫn còn mang tính nhỏ lẻ, manh mún và tự phát. Vấn đề bảo quản sau thu hoạch đối với nông sản đóng vai trò rất quan trọng, song công nghệ ứng dụng sau thu hoạch còn yếu nên các sản phẩm chế biến tinh chưa được khai thác hiệu quả, chất lượng nông sản thấp, hạn chế khả năng xuất khẩu, dẫn đến tình trạng nhiều loại nông sản “được mùa - mất giá” cứ lặp đi lặp lại. Nghiên cứu ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật để nâng cao giá trị nông sản sau thu hoạch là vấn đề quan trọng trong phát triển bền vững nền nông nghiệp Việt Nam.

Trong thời gian vừa qua, mặc dù đã có một số chương trình nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực sau thu hoạch tuy nhiên do kinh phí đầu tư cho nghiên cứu có hạn nên kết quả nghiên cứu chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tế sản xuất. Chính vì vậy rất cần thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp để phát triển công nghệ cao sau thu hoạch. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao đến năm 2020” trong đó đặt mục tiêu đến năm 2020 hình thành và phát triển khoảng 500 doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, cung ứng dịch vụ công nghệ cao. Mới đây, Bộ KH&CN và Bộ NN&PTNT đã ký kết Chương trình phối hợp hoạt động KH&CN giai đoạn 2016-2020 với những ưu tiên sẽ dành cho tăng cường ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học trong nông nghiệp, đặc biệt chú ý đến nghiên cứu phát triển công nghệ bảo quản để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm nông sản Việt Nam.

Công ty TNHH Công nghệ và dịch vụ thương mại Lạc Trung là doanh nghiệp khoa học công nghệ hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và ứng dụng các sản phẩm vật liệu mới vào các lĩnh vực của đời sống trong đó có nông nghiệp. Trong giai đoạn 2008 đến 2015, Công ty đã phối hợp với 2 Viện Hóa học - Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam thực hiện một số đề tài, dự án SXTN cấp Nhà nước liên quan đến việc nghiên cứu chế tạo và ứng dụng màng bao gói khí quyển biến đổi (MAP) để bảo quản rau quả sau thu hoạch được đánh giá nghiệm thu với kết quả tốt. Sản phẩm màng MAP do Công ty sản xuất có chất lượng tương đương sản phẩm của Hàn Quốc và bước đầu được thị trường tiếp nhận. Với những kết quả đạt được và xuất phát từ nhu cầu thực tế, với mục tiêu tiếp tục phát triển và hoàn thiện dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng bao gói khí quyển biến đổi (MAP) để bảo quản nông sản, thực phẩm phục vụ nội tiêu và xuất khẩu, Công ty được Bộ Công thương ủng hộ giao thực hiện Dự án “Hoàn thiện dây chuyền sản xuất và nâng cao chất lượng bao gói khí quyển biến đổi (MAP) phục vụ bảo quản nông sản, thực phẩm” thuộc Chương trình phát triển một số ngành công nghiệp công nghệ cao.

Đề tài do bà Dương Thu Hiền, Công ty TNHH Công nghệ và Dịch vụ Thương mại Lạc Trung làm chủ nhiệm, được thực hiện nhằm các mục tiêu:

- Xây dựng dây chuyền, hoàn thiện công nghệ sản xuất bao gói khí quyển biến đổi MAP để bảo quản nông sản, thực phẩm quy mô công nghiệp công suất 400 tấn/năm.

- Nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Sau một thời gian nỗ lực nghiên cứu với sự ủng hộ của các cơ quan quản lý, sự phối hợp có hiệu quả của các đơn vị thực hiện, nhóm thực hiện dự án đã thu được một số kết quả về hoàn thiện công nghệ, sản xuất thử nghiệm và ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh, cụ thể như sau:

1. Hoàn thiện bộ quy trình công nghệ sản xuất bao gói khí quyển biến đổi MAP quy mô 400 tấn/năm trên cơ sở màng PE chứa các phụ gia silica, zeolite và màng PE đục vi lỗ để bảo quản rau quả sau thu hoạch bao gồm bao bì MAP cho mục đích chung và cho 5 nhóm rau quả chuyên biệt (rau gia vị, rau ăn lá, rau ăn củ quả, vải Lục Ngạn và xoài cát Hòa Lộc).

2. Xây dựng dây chuyền thiết bị hoàn chỉnh, đồng bộ sản xuất bao gói khí quyển biến đổi công suất 400 tấn/năm. Đã sản xuất được ~187 tấn sản phẩm bao gói MAP đạt được các ch tiêu kỹ thuật đã đăng ký, đáp ứng Quy chuẩn Quốc gia về an toàn vệ sinh thực phẩm QCVN12-1:2011/BYT. Màng MAP do dự án sản xuất có chất lượng tương đương màng MAP CE44 của Viện Công nghệ thực phẩm Hàn Quốc.

3. Hoàn thiện quy trình công nghệ bảo quản 10 loại rau quả bằng bao gói MAP: rau mùi tàu, rau húng quế, ớt, đậu côve, cà chua, bắp cải, cải bó xôi, rau cải thìa, vải Lục Ngạn và xoài cát Hòa Lộc với thời gian bảo quản kéo dài hơn 2-3 lần so với bảo quản tự nhiên, tổn thất sau bảo quản <10%, rau quả sau bảo quản vẫn đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Các quy trình này đều được chuyển  giao cho doanh nghiệp để triển khai, nhân rộng.

4. Xây dựng 05 mô hình bảo quản sau thu hoạch các loại rau quả bằng bao gói MAP quy mô 500-5.000kg đạt hiệu quả về kinh tế và kỹ thuật, dễ áp dụng.

5. Một số kết quả khác của Dự án:

- Đã xây dựng và mua sắm thiết bị cho PTN kiểm tra chất lượng sản phẩm bao gói MAP.

- Làm thủ tục đăng ký nhãn hiệu GreenMAP cho màng bao gói khí quyển biến đổi bảo quản rau quả, được Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng cấp mã số mã vạch. Các loại màng MAP do dự án sản xuất đều đã đăng ký Hợp quy theo QCVN12-1:2011/BYT.

- Đã thương mại hoá được khoảng 50 tấn sản phẩm với doanh thu khoảng >500 triệu đồng, bước đầu đã ký gửi sản phẩm tại các doanh nghiệp kinh doanh, vận chuyển và xuất khẩu rau quả, một số siêu thị trên địa bàn Hà Nội. Các đối tác chính sử dụng sản phẩm của Dự án gồm: Cty CP Nông nghiệp Vạn Hưng, Công ty TNHH Giao nhận và vận tải quốc tế Sao Nam, Công ty TNHH Công nghệ nano STV, Công ty Phong Sơn Tiệm, Liên minh các HTX Việt Nam, Công ty CP Nông nghiệp Kỹ thuật Việt… Ký hợp đồng đại lý độc quyền sản phẩm bao gói MAP tại khu vực phía Nam với Công ty TNHH Giao nhận và vận tải quốc tế Sao Nam.

- Phối hợp với Công ty TNHH Giao nhận và vận tải quốc tế Sao Nam thử nghiệm và đưa vào ứng dụng thực tế bao gói MAP để bảo quản, vận chuyển một số loại rau quả phục vụ nội tiêu và xuất khẩu như thanh long, dưa chuột, xà lách, măng tây…

- Đăng ký Sở hữu trí tuệ: cùng với đơn vị phối hợp nộp hồ sơ đăng ký Độc quyền Sáng chế về “Quy trình bảo quản quả vải bằng màng bao gói khí quyển biến đổi” và đã được chấp nhận đơn.

 - Tham gia các Chợ công nghệ, thiết bị, hội thảo, triển lãm để quảng bá công nghệ và sản phẩm như: hội thảo “Bảo quản vải thiều bằng màng bao gói khí quyển biến đổi MAP” tại Bắc Giang (10/2015); hội thảo “Công nghệ MAP và ứng dụng bảo quản rau, củ, quả sau thu hoạch” tại Bắc Giang (7/2016); Chợ công nghệ và thiết bị Hà Nội (Techmart Hà nội 2016) do Sở KH&CN Hà Nội và Bộ KH&CN tổ chức; Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam - Israel 10/2016 tại 194 TPHCM; Kết nôi cung - cầu công nghệ vùng Đồng bằng sông Cửu Long 6/2017 tại Cần Thơ; Hội chợ triển lãm “Nông nghiệp công nghệ cao và Chợ công nghệ - thiết bị bảo quản, chế biến thực phẩm năm 2017” tại TPHCM.

Như vậy, về cơ bản dự án đã đạt được mục tiêu đề ra ở tất cả các nội dung hoàn thiện công nghệ, sản xuất thử nghiệm và ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh, thương mại hoá sản phẩm và đăng ký sở hữu trí tuệ. Đề nghị Nhà nước tiếp tục có chính sách hỗ trợ, đầu tư cho những công nghệ mới để đẩy mạnh ứng dụng vào thực tế và chuyển giao công nghệ, phục vụ sản xuất, kinh doanh.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (Mã số 15042) tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.                                                                                                P.K.L (NASATI)