Việt Nam là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn về đa dạng địa y trong khu vực Đông Nam Á do điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm và hệ sinh thái phong phú. Trong đó, loài địa y Parmotrema tinctorum phân bố chủ yếu ở các vùng có khí hậu nhiệt đới, bao gồm khu vực Tây Nguyên. Parmotrema tinctorum đã được xác định có hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm và chống oxy hóa, nhưng việc nghiên cứu và ứng dụng trong nước còn hạn chế. Vì thế, nhóm nghiên cứu tại trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã thực hiện khảo sát hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa của loài địa y này.

Nhóm nghiên cứu đã làm sạch, phơi khô và sấy mẫu địa y đến khi khối lượng ổn định (khối lượng không thay đổi đáng kể giữa các lần cân liên tiếp), sau đó cắt nhỏ và chiết xuất bằng các dung môi khác nhau như acetone, hexan, ethanol, 2-propanol, kết hợp sóng siêu âm để thu dịch chiết. Dịch chiết được cô đặc bằng bay hơi dưới áp suất giảm.

Sau đó, các tác giả đã hòa tan cao chiết thu được trong dung dịch KOH 0,05% và phối trộn vào nền kem có chứa sáp ong, vaseline, vitamin E, kẽm oxyd và một số thành phần khác nhằm tạo sản phẩm dạng kem bôi.

Sản phẩm kem bôi này được thử nghiệm khả năng tiêu diệt vi khuẩn Propionibacterium acnes, là nguyên nhân chính gây mụn trứng cá. Kết quả cho thấy, ở nồng độ 300 mg/mL, các mẫu thử tạo ra vòng kháng khuẩn (vùng không có vi khuẩn phát triển quanh nơi nhỏ mẫu thử, càng lớn thì tác dụng kháng khuẩn càng mạnh) trung bình khoảng 9,4 mm.

Ngoài ra, sản phẩm còn được thử nghiệm trên tụ cầu vàng kháng methicillin (MRSA) gây nhiễm trùng nguy hiểm và tình trạng kháng nhiều loại kháng sinh hiện nay. Kết quả là cao chiết bằng ethanol ức chế được 60% số mẫu MRSA, còn cao chiết bằng hexan ức chế tới 90% mẫu ở nồng độ chỉ 2,4 mg/mL.

Cao chiết xuất bằng acetone cũng cho kết quả tốt đối với vi khuẩn S. aureus (tụ cầu vàng, gây mụn nhọt, nhiễm trùng da) và B. subtilis, với nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) lần lượt là 500 và 250 microgam/ml (MIC là nồng độ thấp nhất mà tại đó vi khuẩn bị ức chế - càng thấp thì hiệu quả càng cao).

Kết quả nghiên cứu cho thấy địa y Parmotrema tinctorum có phổ kháng khuẩn rộng, hiệu lực tốt với một số chủng vi khuẩn gây mụn và viêm da. Đây là cơ sở khoa học để tiếp tục phát triển các sản phẩm mỹ phẩm có nguồn gốc tự nhiên, hỗ trợ điều trị các bệnh lý ngoài da như mụn trứng cá.

N.P.D (tổng hợp)