Hội nghị lần thứ 29 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) đã diễn ra từ ngày 11 đến 24 tháng 11 năm 2024 tại Baku, Azerbaijan, đánh dấu một sự kiện quan trọng trong cuộc chiến toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, mặc dù có những cam kết tài chính lớn, COP29 lại kết thúc trong sự chia rẽ và tranh cãi giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển. Các cam kết tài chính, mặc dù được coi là một bước tiến quan trọng, đã không thể đáp ứng đầy đủ kỳ vọng của những quốc gia đối diện với các tác động của biến đổi khí hậu, làm dấy lên những câu hỏi lớn về tính khả thi và công bằng trong các giải pháp toàn cầu này.

Những cam kết tài chính tại COP29: Tại hội nghị COP29, thỏa thuận tài chính khí hậu đã được thông qua với cam kết cung cấp 300 tỷ USD hàng năm cho các quốc gia đang phát triển nhằm hỗ trợ họ giảm phát thải và thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu. Mặc dù đây là một cam kết tài chính đáng chú ý, con số này vẫn bị nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, coi là không đủ. Các cam kết tài chính là yếu tố then chốt trong các cuộc đàm phán khí hậu, khi các quốc gia giàu có có trách nhiệm hỗ trợ các quốc gia nghèo hơn trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, một thách thức mà họ phần lớn không phải gánh chịu.

Đại diện từ Ấn Độ, bà Chandni Raina, đã chỉ trích thỏa thuận này là "nghèo nàn" và không thể giải quyết các thách thức khí hậu cấp bách. Thậm chí, bà Raina cho rằng quá trình thông qua thỏa thuận đã không tuân thủ đúng quy trình đồng thuận của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC). Các đại biểu từ các quốc gia nhỏ và kém phát triển cũng bày tỏ sự thất vọng, cho rằng thỏa thuận này đã phá vỡ ba năm đàm phán đầy hy vọng, đồng thời làm xói mòn niềm tin trong quá trình đàm phán khí hậu của Liên hợp quốc.

Phản hồi từ các quốc gia phát triển: Phía các quốc gia phát triển cho rằng 300 tỷ USD hàng năm là một bước tiến đáng kể so với cam kết trước đó, chỉ 100 tỷ USD. Họ lập luận rằng trong bối cảnh chính trị hiện tại, đây là mức tài chính khả thi nhất mà các quốc gia phát triển có thể cam kết. Tuy nhiên, họ cũng nhận thức được rằng vẫn cần phải nỗ lực thêm trong việc huy động các nguồn lực để đạt được mục tiêu dài hạn 1,3 nghìn tỷ USD, một con số mà họ cho là cần thiết để thực sự giải quyết các thách thức toàn cầu.

Mặc dù có sự đồng thuận về cam kết tài chính, sự chia rẽ giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển về tính công bằng của thỏa thuận này vẫn rất rõ ràng. Các quốc gia phát triển như Mỹ, châu Âu, và Nhật Bản đã phản bác rằng những yêu cầu quá lớn về tài chính có thể gây khó khăn cho nền kinh tế toàn cầu đang gặp nhiều thách thức. Điều này dẫn đến những bất đồng về phương hướng giải quyết vấn đề tài chính khí hậu, làm trầm trọng thêm cảm giác bất công và sự chia rẽ giữa các bên.

Khó khăn trong việc huy động vốn tài chính tư nhân: Một trong những vấn đề then chốt được đưa ra tại hội nghị COP29 là việc khai thông dòng vốn tài chính tư nhân, đặc biệt là giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển. Đại sứ Pháp tại Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), bà Amélie de Montchalin, đã phát biểu tại hội nghị ISCFS-2024 rằng thế giới cần đầu tư 1.000 tỷ USD mỗi năm vào các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDEs) từ các quốc gia phát triển (AEs) đến năm 2030, so với mức 150 tỷ USD hiện tại. Mục tiêu này chỉ chiếm 1% tài sản tài chính toàn cầu, một tỷ lệ không quá lớn nhưng lại rất khó đạt được trong bối cảnh hiện tại.

Bà Amélie cũng chỉ ra rằng các nhà đầu tư châu Âu chỉ đầu tư 2,2% danh mục của họ vào các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, một con số cho thấy sự thiếu quan tâm và đầu tư vào các khu vực đang chịu tác động nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Việc thiếu sự đầu tư vào các nền kinh tế này không chỉ là vấn đề tài chính, mà còn là vấn đề công bằng toàn cầu. Bà đề xuất rằng các ngân hàng phát triển đa phương cần trở thành đối tác của tài chính tư nhân, nhằm thúc đẩy các thị trường năng lượng bền vững tại các quốc gia đang phát triển.

Kết quả và tầm quan trọng của thỏa thuận: Mặc dù thỏa thuận tài chính đạt được tại COP29 không thể hoàn toàn giải quyết các yêu cầu tài chính mà các quốc gia đang phát triển đưa ra, nhưng việc thông qua thỏa thuận này được coi là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực toàn cầu đối phó với biến đổi khí hậu. Giáo sư Ottmar Edenhofer, nhà kinh tế học khí hậu tại Viện Nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam, cho rằng phần quan trọng nhất của thỏa thuận là nó đã được thông qua, tránh được một thảm họa ngoại giao và tạo ra một nền tảng cho các cuộc đàm phán khí hậu tiếp theo.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu dài hạn của COP29 và giải quyết các vấn đề khí hậu toàn cầu, còn rất nhiều công việc phải làm. Các quốc gia phát triển và đang phát triển cần hợp tác chặt chẽ hơn nữa, không chỉ trong việc huy động tài chính, mà còn trong việc thúc đẩy các giải pháp công nghệ và chính sách nhằm giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu.

Hội nghị COP29, mặc dù đạt được một số tiến bộ về tài chính khí hậu, nhưng cũng mở ra nhiều tranh cãi về tính công bằng và khả thi của các cam kết tài chính. Sự chia rẽ giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển vẫn tồn tại, đặc biệt là trong việc huy động vốn tài chính cần thiết để giải quyết các thách thức khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên, việc thông qua thỏa thuận tài chính tại COP29 đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng, mở ra cơ hội cho các cuộc đàm phán tiếp theo và yêu cầu sự hợp tác quốc tế mạnh mẽ hơn trong tương lai. Các quốc gia, cùng với các tổ chức tài chính quốc tế, cần tiếp tục nỗ lực để đạt được các mục tiêu khí hậu dài hạn, đảm bảo một tương lai bền vững cho thế hệ mai sau.

P.A.T (NASATI), theo Euronews, 11/2024