Một nghiên cứu mới do các nhà khoa học tại Phòng thí nghiệm Động cơ phản lực (JPL) của NASA phối hợp với nhiều viện nghiên cứu ở Ấn Độ và Ả Rập Xê Út đã xác định được 26 loài vi khuẩn mới phát triển bên trong các phòng sạch liên quan đến các nhiệm vụ nghiên cứu không gian của NASA. Những loài vi khuẩn mới này sở hữu các đặc điểm di truyền liên quan đến khả năng phục hồi đáng kinh ngạc trong môi trường khắc nghiệt như môi trường ngoài vũ trụ. Phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát ô nhiễm nghiêm ngặt để ngăn chặn sự lây lan vi khuẩn không mong muốn trong các sứ mệnh khám phá không gian. Công trình nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Microbiome.

Các tàu vũ trụ được lắp ráp trong các phòng sạch. Đây là những cơ sở chuyên dụng, được thiết kế để duy trì mức độ bụi và vi sinh vật ở mức cực kỳ thấp. Những môi trường được kiểm soát chặt chẽ về luồng không khí, nhiệt độ và độ ẩm này vốn rất khắc nghiệt, gây ức chế sự sống của nhiều vi khuẩn. Tuy nhiên, một số vi sinh vật như vi khuẩn ưa cực lại phát triển mạnh mẽ trong những môi trường điều kiện như vậy.

Giáo sư Alexandre Rosado thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ King Abdullah (KAUST), nhà nghiên cứu chính của KAUST trong dự án này, thành viên của nhiều nhóm nghiên cứu bảo vệ hành tinh và vi sinh vật học vũ trụ của NASA, giải thích: "Nghiên cứu của chúng tôi tập trung vào việc làm sáng tỏ nguy cơ lây lan các vi khuẩn ưa cực trong các nhiệm vụ không gian và xác định loại vi sinh vật nào có khả năng sống sót trong điều kiện khắc nghiệt của vũ trụ. Nỗ lực này đóng vai trò then chốt trong việc theo dõi nguy cơ ô nhiễm vi khuẩn và bảo vệ chống lại sự xâm nhập không chủ ý vào các hành tinh mà chúng ta đang khám phá".

Các nhà khoa học đã thực hiện nhiều loại xét nghiệm và nghiên cứu sâu rộng để hiểu rõ về các vi sinh vật phát triển trong phòng sạch của NASA và họ phát hiện ra rằng nhiều loài mới này mang các gen giúp cho chúng có khả năng chống lại quá trình khử trùng và bức xạ. Một số gen được xác định là có liên quan đến quá trình sửa chữa ADN, giải độc các phân tử có hại và tăng cường quá trình trao đổi chất, tất cả đều góp phần nâng cao khả năng sống sót của chúng. Đáng chú ý, những gen này còn có tiềm năng ứng dụng trong công nghệ sinh học, mang lại lợi ích cho việc bảo quản thực phẩm và y học.

Tiến sĩ Junia Schultz, nghiên cứu sinh bậc sau tiến sĩ tại KAUST và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Những phát hiện này không chỉ đặt ra những cân nhắc quan trọng đối với việc bảo vệ hành tinh mà còn mở ra cánh cửa cho sự đổi mới công nghệ sinh học. Du hành vũ trụ mang đến cơ hội nghiên cứu các vi sinh vật sở hữu gen kháng stress liên quan. Các gen được xác định trong các loài vi khuẩn mới được phát hiện này có thể được thiết kế để ứng dụng trong y học, bảo quản thực phẩm và các ngành công nghiệp khác".

Ngoài ra, nghiên cứu này còn giúp NASA dự đoán loại vi khuẩn mà các phi hành gia có thể gặp phải trong các nhiệm vụ không gian và hỗ trợ phát triển các chiến lược giảm thiểu ô nhiễm vi khuẩn trong phòng sạch.

Tiến sĩ Kasthuri Venkateswaran, nhà khoa học nghiên cứu cao cấp, cán bộ hưu trí tại JPL của NASA nhấn mạnh: "Sự hợp tác giữa KAUST và NASA thể hiện một liên minh đột phá, vượt qua những giới hạn đã biết để khám phá những điều mới mẻ của khoa học vũ trụ và sinh học vũ trụ. Cùng nhau, chúng ta đang khám phá những bí ẩn của các vi khuẩn có khả năng chịu đựng điều kiện khắc nghiệt của không gian – những sinh vật có tiềm năng cách mạng hóa khoa học sự sống, kỹ thuật sinh học và khám phá liên hành tinh".

P.T.T (NASTI), theo https://phys.org/news/, 2025