Trong kỷ nguyên số hóa hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của AI cũng đặt ra nhiều vấn đề đáng lo ngại, trong đó có khả năng AI đánh lừa và thao túng con người.

Trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Patterns vào ngày 10/5/2024, các nhà khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cảnh báo tình trạng AI đã học cách đánh lừa con người, ngay cả khi những hệ thống được đào tạo để trở nên hữu ích và trung thực.

Nhiều trường hợp AI đã qua mặt đối thủ [trong các trò chơi], lừa gạt và giả vờ là con người. Một số hệ thống AI thậm chí còn thay đổi hành vi của mình trong các bài kiểm tra an toàn mang tính giả lập, khiến các chuyên gia thẩm định tin tưởng sai lầm vào mức độ an toàn của hệ thống.

Ví dụ nổi bật nhất về sự lừa dối của AI mà các nhà nghiên cứu phát hiện trong phân tích của họ là hệ thống CICERO của công ty Meta. Đây là hệ thống AI được thiết kế để chơi Diplomacy, một trò chơi chinh phục thế giới đòi hỏi xây dựng liên minh. Mặc dù Meta tuyên bố đã huấn luyện CICERO để nó trở thành hệ thống trung thực và không bao giờ cố tình “đâm sau lưng” đồng minh con người trong trò chơi, nhưng dữ liệu thực tế cho thấy CICERO đã chơi không công bằng.

AI được thiết kế để học hỏi từ dữ liệu và cải thiện hiệu suất qua thời gian. Các thuật toán AI hiện đại có thể xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ và phân tích chúng với độ chính xác cao. Điều này khiến AI trở nên cực kỳ hữu ích trong nhiều lĩnh vực như y tế, tài chính, và giáo dục. Tuy nhiên, khả năng này cũng đồng nghĩa với việc AI có thể được sử dụng để lừa dối con người một cách tinh vi.

Một trong những cách AI có thể đánh lừa con người là thông qua truyền thông và mạng xã hội. AI có thể tạo ra các nội dung giả mạo, bao gồm văn bản, hình ảnh và video, với độ chính xác cao đến mức khó phát hiện. Các hệ thống AI này có thể được sử dụng để tạo ra các thông tin sai lệch, gây hoang mang và thao túng dư luận. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng deepfake để tạo ra các video giả mạo, khiến người xem tin vào những sự kiện không có thật.

Không chỉ dừng lại ở việc đánh lừa, AI còn có thể thao túng hành vi con người thông qua việc cá nhân hóa thông tin. Các hệ thống AI có thể thu thập dữ liệu cá nhân từ người dùng và sử dụng chúng để tạo ra các nội dung được tùy chỉnh theo sở thích và quan điểm của từng người. Điều này có thể dẫn đến việc người dùng bị "mắc kẹt" trong các bong bóng thông tin, chỉ tiếp cận những thông tin phù hợp với quan điểm của họ và bị loại trừ những ý kiến trái chiều. Hậu quả là, AI có thể ảnh hưởng đến quyết định của con người, từ việc mua sắm đến lựa chọn chính trị.

Vấn đề đạo đức trong phát triển và sử dụng AI đang trở thành một chủ đề nóng hổi. Các chuyên gia kêu gọi sự minh bạch và trách nhiệm trong việc phát triển AI, nhằm bảo đảm rằng công nghệ này được sử dụng một cách có lợi cho xã hội. Điều này bao gồm việc đặt ra các quy định rõ ràng và khắt khe để ngăn chặn việc lạm dụng AI trong việc đánh lừa và thao túng con người.

AI mang lại nhiều lợi ích to lớn cho xã hội, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được kiểm soát và sử dụng một cách hợp lý. Khả năng đánh lừa và thao túng con người của AI đặt ra những thách thức lớn về mặt đạo đức và pháp lý. Để tận dụng được tiềm năng của AI mà không gây hại cho xã hội, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà phát triển, các nhà lập pháp và cộng đồng người dùng trong việc xây dựng các quy tắc và tiêu chuẩn sử dụng AI.

P.A.T (NASATI) theo https://www.technologyreview.com/, 5/2024