Không chỉ các doanh nghiệp mà cả người nông dân cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn lực tài chính để đầu tư và phát triển nông nghiệp thông minh. Ngay cả các ngân hàng cũng gặp nhiều vướng mắc khi cho vay vốn đối với các dự án nông nghiệp công nghệ cao.

Xác định nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là lĩnh vực được ưu tiên, nhiều ngân hàng đã dành nhiều ưu đãi cho khách hàng vay vốn. Tuy nhiên, tại "Diễn đàn Nông nghiệp 2024" được tổ chức mới đây, ông Lê Văn Tuấn, Phó trưởng Ban Chính sách tín dụng của Agribank, thừa nhận vẫn còn nhiều khó khăn trong quá trình cho vay vốn thực hiện công nghệ cao. Ông Tuấn cho rằng, chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao còn nhiều bất cập, như việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp. Điều này gây khó khăn cho khách hàng trong việc làm thủ tục thế chấp vay ngân hàng. Tiêu chí xác định dự án nông nghiệp công nghệ cao cũng còn chung chung, thiếu căn cứ cho ngân hàng khi cho vay theo chương trình.

Thiếu nguồn vốn đầu tư để phát triển nông nghiệp công nghệ cao là một yếu tố quan trọng. Để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, cần có vốn đầu tư lớn cho kết cấu hạ tầng, xử lý môi trường, đầu tư giống cây trồng, vật nuôi, máy móc, công nghệ, đào tạo lao động, và tiêu thụ sản phẩm.

Việc tích tụ đất đai và kết cấu hạ tầng ở khu vực nông thôn còn nhiều bất cập. Để sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, cần diện tích đất quy mô lớn và vị trí thuận lợi. Tuy nhiên, ở nước ta, việc phát triển nông nghiệp còn thiếu quy hoạch, quá trình tích tụ và tập trung ruộng đất còn chậm. Chính sách đất nông nghiệp chưa khuyến khích nông dân bảo vệ đất và đầu tư dài hạn vào đất, khiến đất sản xuất nông nghiệp còn manh mún.

Hệ thống đường nông thôn chưa theo kịp với tốc độ phát triển, trở thành trở ngại lớn cho các doanh nghiệp muốn đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao. Năng lực nội sinh của khoa học công nghệ trong nông nghiệp còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất. Bất cập trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và công nghệ chế biến sâu chưa làm chủ được, khiến doanh nghiệp phải nhận chuyển giao từ nước ngoài. Tính tuân thủ của các bên trong chuỗi giá trị và thị trường bảo hiểm nông nghiệp chưa phát triển tương xứng. Việc tuân thủ hợp đồng nông nghiệp còn nhiều bất cập, thiếu biện pháp xử lý tăng tính ràng buộc. Lĩnh vực nông nghiệp có rủi ro lớn nhưng số lượng doanh nghiệp tham gia bảo hiểm còn hạn chế, sản phẩm bảo hiểm đơn điệu. Thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp còn hạn hẹp, không ổn định, khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh tế sản xuất một số sản phẩm còn thấp, chưa tương xứng với mức đầu tư.

Chất lượng nguồn nhân lực trong nông nghiệp vẫn còn nhiều bất cập so với yêu cầu phát triển và hội nhập. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2020, lao động nông nghiệp chưa qua đào tạo chiếm 89,97% tổng số lao động nông, lâm nghiệp và thủy sản trong độ tuổi lao động. Việc đào tạo chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp còn nhiều bất cập, chưa bám sát yêu cầu thực tế.

Ông Phạm Đình Nam, Viện trưởng Viện Ứng dụng công nghệ và phát triển nông nghiệp Việt Nam, cho biết khi đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp phải bỏ chi phí lớn cho hệ thống cơ sở hạ tầng, kỹ thuật. Do đó, cần coi đây là tài sản đảm bảo để tiếp cận tín dụng, kể cả những sản phẩm được hình thành trên đất nông nghiệp. Các bộ ngành cần nhanh chóng ban hành các khung pháp lý, quy định và hướng dẫn liên quan tới nông nghiệp công nghệ cao và tài chính xanh, nhằm khơi thông hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp và tổ chức tài chính tham gia vào thị trường nông nghiệp công nghệ cao.

Chính phủ cần hỗ trợ chi phí thiết kế đồng ruộng, cơ sở hạ tầng, tạo vùng sản xuất tập trung chuyên canh sản xuất hàng hóa, thuận tiện cho áp dụng cơ giới hóa. Hỗ trợ chi phí đo đạc, lập hồ sơ, chuyển đổi đất đai giữa các tổ chức, hộ nông dân, doanh nghiệp tham gia đầu tư trong vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.

Ngoài ra, cần hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân xúc tiến thị trường, xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao. Xây dựng các mô hình ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ để phục vụ nông nghiệp, phối hợp với các sở, ngành, viện, trường, các tổ chức khoa học và công nghệ, doanh nghiệp, và các tổ chức nước ngoài.

Các chuyên gia cho rằng cần xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật trong quản lý chất lượng sản phẩm nông nghiệp, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Tạo ra nhiều sản phẩm nông nghiệp có chất lượng, tính năng vượt trội, giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường và bảo đảm sức khỏe cộng đồng. Các trường đại học, viện, học viện cần có chương trình đào tạo chất lượng, thu hút lao động trẻ, có năng lực nghiên cứu về ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp. Đào tạo nâng cao kỹ thuật, kỹ năng sử dụng và làm chủ công nghệ trong nông nghiệp, kỹ năng ứng dụng công nghệ cao cho cán bộ quản lý khoa học, cán bộ kỹ thuật của hợp tác xã, tổ hợp tác. Đào tạo tay nghề ngắn hạn và thường xuyên cho nông dân, tập huấn cho doanh nghiệp, nông dân về kiến thức công nghệ cao trong nông nghiệp.

Đ.T.V (tổng hợp)