Khí cầu trực thăng hay còn gọi là phương tiện bay trực thăng nhẹ hơn không khí, kết hợp giữa thân khí cầu và thiết bị nhiều rotor (hay drone). Phương tiện này đang được các nhà khoa học tại Hội Hàng không Vũ trụ Việt Nam (VASA) phát triển trong khuôn khổ dự án sản xuất thử nghiệm khí cầu trực thăng làm trạm tuần tra trên cao nhằm hỗ trợ phát hiện cháy rừng.

Dự án được chia làm hai giai đoạn: sản xuất thử nghiệm mô hình thu nhỏ (3 m3) và sản xuất sản phẩm thương mại (100 m3). Trong giai đoạn một, nhóm nghiên cứu sẽ tập trung vào sơ đồ ghép nối, nghiên cứu chế tạo khí cầu trực thăng thu nhỏ 3 m3 đáp ứng các chỉ tiêu kỹ thuật: cất hạ cánh thẳng đứng, thời gian bay (lặng gió) khoảng 4 giờ, bán kính hoạt động 10 km, trần bay 500 m, tốc độ bay tuần tra 18 km/h, tốc độ gió lớn nhất cho phép bay là 10 km/h. Thiết bị được trang bị camera ban đêm với độ phân giải 1920 x1080 pixel, có thể điều khiển tự động hoặc thủ công và ổn định 3 trục. Với giai đoạn sản xuất sản phẩm thương mại, các thông số kỹ thuật sẽ được nâng lên gấp 3 - 4 lần so với sản phẩm thử nghiệm.

Theo GS Nguyễn Đức Cương, chủ nhiệm dự án sản xuất thử nghiệm khí cầu trực thăng, ý tưởng lai ghép thân khí cầu với nhiều rotor đã có từ lâu nhưng chưa có giải pháp giảm hiệu ứng dao động của thiết bị nhiều rotor nên được gắn cứng với thân khí cầu. Vì vậy, khi điều khiển quỹ đạo phải nghiêng cả thân khí cầu, đòi hỏi thiết bị nhiều roto phải có công suất lớn.

Nhóm nghiên cứu đã cải tiến bằng cách phát triển thiết bị nhiều rotor và khoang tải (chứa camera) treo dưới thân khí cầu theo sơ đồ hai con lắc nối tiếp, giúp giảm công suất của rotor khi điều khiển bay, không cần nghiêng toàn bộ khí cầu và khoang tải.

Khí cầu trực thăng thừa hưởng nhiều ưu điểm của drone và khí cầu. Theo đó, thiết bị dễ chế tạo và sử dụng, được trang bị GPS, có khả năng chịu gió tốt khi cất hạ cánh thẳng đứng, khi bay treo và bay chậm. Ngoài ra, thiết bị cũng có thể tải nặng, bay treo, bay chậm tốn rất ít năng lượng, thân thiện với môi trường và thời gian bay dài hơn.

Khí cầu trực thăng sẽ hỗ trợ tích cực cho lực lượng kiểm lâm, thay thế các chòi canh cố định chỉ phát hiện được đám cháy trong bán kính 5 km. Với khả năng tải nặng, phát thải thấp và tự động hóa cao, khí cầu thăng trực cũng có tiềm năng ứng dụng trong nông nghiệp (phun thuốc bảo vệ thực vật, phân bón lá, gieo hạt) và hỗ trợ giám sát giao thông, chống buôn lậu. Đặc biệt, khả năng bay đêm, không phản xạ radar và bức xạ nhiệt, bay đêm và bay cao ngoài tầm hỏa lực bộ binh giúp thiết bị này có triển vọng lớn trong ứng dụng quân sự.

N.P.D (tổng hợp)