Thép dụng cụ hợp kim dùng để chế tạo các khuôn ép nóng và ép nguội là loại thép được sử dụng phổ biến để chế tạo các chi tiết khuôn có độ chịu mài mòn cao khi làm việc ở điều kiện nhiệt độ cao hoặc nhiệt độ bình thường, bởi vì yêu cầu thép này phải có độ bền cao, độ chịu mài mòn lớn với lực tải trọng lớn trong điều kiện làm việc. Chính vì vậy, nhiều nước trên thế giới đã tiến hành nghiên cứu để khám phá và sử dụng được các tính năng đặc biệt của loại thép này.

Các chi tiết khuôn này, chỉ sau một số chu kỳ làm việc là phải tiến hành thay thế do bị mòn làm sai lệch hình dạng của sản phẩm hoặc bị kết dính sản phẩm vào khuôn mà không sửa chữa được. Để có thể chủ động trong quá trình chế tạo khuôn đột dập, tránh việc phải nhập khẩu thép phôi, sau khi khảo sát thực tế, Viện Luyện kim đen đã đề xuất và được Bộ Công Thương chấp thuận giao thực hiện dự án sản xuất thử nghiệm “Sản xuất thử nghiệm các loại thép đột dập nóng và nguội dùng để chế tạo các loại khuôn làm việc trong các điều kiện khắc nghiệt”. Cùng phối hợp với Chủ nhiệm đề tài Nguyễn Quang Dũng để nghiên cứu.

Công nghệ chế tạo thép đột dập nóng và nguội đã được nhiều nước trên thế giới tiến hành nghiên cứu và chế tạo. Nhu cầu của các nước về chủng loại thép này rất lớn do được dùng để chế tạo các loại khuôn yêu cầu có độ bền lớn, độ chịu nhiệt, khả năng chịu mài mòn trong những điều kiện khắc nghiệt. Tại các nước phát triển do có điều kiện triển khai sản xuất dễ dàng như trang thiết bị hiện đại, trình độ kinh nghiệm cao nên đã có thể chế tạo được thép đột dập có kích thước lớn (đối với thép đột dập nóng đường kính sản phẩm có thể lên đến 300-400mm, còn đối với thép đột dập nguội chiều rộng chi tiết có thể rộng đến 1000mm và chiều dài đến 2000mm).

Sau hai năm thực hiện dự án (từ tháng 1/2015 đến tháng 12/2016), dự án đã đạt được các mục tiêu như sau:

- Hoàn thiện các thông số công nghệ và quy trình công nghệ chế tạo thép khuôn dập nóng và dập nguội làm việc trong những điều kiện khắc nghiệt.

- Đã triển khai sản xuất thử một số sản phẩm và cung cấp cho một số khách hàng (thép khuôn để sản xuất gạch chịu lửa, thép khuôn làm khuôn dập các chi tiết nhựa, thép điện xỉ,...).

- Đã tạo được công ăn việc làm cho công nhân lao động trực tiếp tại đơn vị.

- Đã tạo ra một số sản phẩm có chất lượng tốt, ổn định, mang lại hiệu quả cho đơn vị.

- Đánh giá khả năng thị trường cho sản phẩm thép dập nóng và dập nguội và xây dựng phương án phát triển công nghệ.

- Theo kế hoạch sản xuất 40 tấn sản phẩm, tuy nhiên đã sản xuất được 41,359 tấn sản phẩm thép khuôn các loại đạt 103.4% sản lượng đăng ký sản xuất, doanh thu bán hàng đạt 2.914.660.000 đồng, chiếm 73% doanh thu dự kiến của dự án. Nguyên nhân doanh thu không đạt như dự kiến bởi một số khách hàng mua ngay sản phẩm ở dạng phôi đúc điện xỉ mà không yêu cầu tiến hành gia công các công đoạn sau nên giá bán sản phẩm không đạt được kỳ vọng như doanh thu của Thuyết minh dự án.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 13797/2016) tại Cục Thông tin KHCNQG.

N.T.T (NASATI)