Nấm mốc là nhóm vi sinh vật rất đa dạng về mặt phân loại, bao gồm hơn 4.000 loài có màu sắc, cấu trúc phong phú, độc đáo. Chúng thường mọc dưới dạng sợi nhỏ đa bào được gọi là sợi nấm (hyphae), sinh sản bằng cách tự phân đôi tạo ra các bào tử. Điều kiện thích hợp cho sự phát triển của nấm mốc là môi trường ẩm ướt, kém vệ sinh với khoảng nhiệt độ tối ưu từ 21-32 độ C. Tuy nhiên, một số loài mốc có thể sinh trưởng từ 0-50 độ C và cũng có loài chịu được điều kiện khô hạn.

Quan sát nấm mốc dưới kính hiển vi

Nấm mốc trong môi trường sống và trong thực phẩm đều có thể gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của con người. Tiếp xúc trong nhà với nấm mốc gây ra các triệu chứng đường hô hấp trên, ho và thở khò khè ngay cả ở những những người khỏe mạnh bình thường. Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy mối liên kết tiềm tàng giữa việc tiếp xúc với nấm mốc trong giai đoạn đầu và sự phát triển bệnh hen suyễn, viêm phổi ở một số trẻ em. Ngoài ra, việc tiêu thụ các loại thực phẩm nhiễm mốc cũng gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người, đặc biệt các loại mốc có khả năng sản sinh ra độc tố họ mycotoxin - tiếp xúc với độc tố này ở nồng độ cao có thể dẫn đến các vấn đề về thần kinh, thậm chí gây tử vong.

Từ thực tế trên, Phòng thử nghiệm Vi sinh - GMO thuộc Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 3 (QUATEST 3) đã xây dựng và phát triển phương pháp định danh nấm mốc dựa trên việc quan sát hình thái trên kính hiển vi. Qua đó, có thể quan sát được rõ cấu trúc sợi, hình thái bào tử và các cấu trúc điển hình khác của các loại nấm mốc khác nhau.

Ngoài ra, Phòng thử nghiệm cũng đã nghiên cứu và phát triển phương pháp định danh nấm mốc dựa vào khối phổ của protein ribosome, sử dụng kỹ thuật ion hoá laser kết hợp khối phổ thời gian bay (MALDI TOF MS) trên thiết bị Bruker MALDI Biotyper theo nguyên tắc phương pháp AOAC 2017.09, AOAC 2017.10 và MBT Filamentous Fungi Module.

Đây là phương pháp sử dụng công nghệ hiện đại giúp định danh vi sinh vật bằng dấu ấn phân tử, dựa trên sự so sánh độ tương đồng khối phổ protein ribosome của vi sinh vật mục tiêu với cơ sở dữ liệu khối phổ vi sinh vật chuẩn. Phương pháp này có nhiều ưu điểm vượt trội so với phương pháp truyền thống như: kết quả định danh chính xác đến loài hoặc chi, thời gian thử nghiệm nhanh (khoảng 15-30 phút) sau khi phân lâp được khuẩn lạc, kĩ thuật thực hiện đơn giản, kết quả không bị ảnh hưởng bởi các loại môi trường nuôi cấy khác nhau.

Hai phương pháp trên đều có độ tin cậy cao, các thông số về độ chọn lọc mục tiêu, độ chọn lọc loại trừ được đều đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và thoả mãn yêu cầu về lựa chọn phương pháp thử phù hợp mục đích sử dụng của khách hàng. Với việc áp dụng 2 phương pháp trên, trong thời gian qua, QUATEST 3 đã và đang tiếp tục đồng hành cùng rất nhiều doanh nghiệp trong quá trình kiểm soát môi trường sản xuất, nghiên cứu sự đa dạng nấm mốc trong mẫu, xác định nguyên nhân hư hỏng, biến tính sản phẩm, nguyên nhân ngộ độc thực phẩm… nhằm đưa ra các biện pháp xử lý hợp lý, kịp thời.

N.P.D (tổng hợp)