Ngày 4/2/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân chủ trì phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo. Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, Phó Trưởng ban Trường trực Ban Chỉ đạo; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo; lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương là thành viên Ban Chỉ đạo.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp thứ hai Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận gồm 2 nhà máy, mỗi nhà máy gồm 2 tổ máy. Nhà máy Ninh Thuận 1 đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam. Nhà máy Ninh Thuận 2 đạt tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải. Thủ tướng giao EVN làm chủ đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Petrovietnam làm chủ đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.

Tại cuộc họp, Ban Chỉ đạo rà soát lại các công việc đã được giao sau phiên họp thứ nhất, đồng thời thảo luận, góp ý xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Trong đó, xác định rõ mục tiêu, lộ trình; nhiệm vụ của các thành viên Ban Chỉ đạo, từng bộ, ngành, địa phương phải thực hiện trong phát triển hạ tầng, di dân tái định cư, vấn đề chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực; xác định chủ đầu tư, nguồn vốn, các cơ chế chính sách, những vấn đề vướng mắc, khó khăn cần tháo gỡ…

Theo các báo cáo và ý kiến tại phiên họp, sau phiên họp thứ nhất (ngày 15/1) của Ban Chỉ đạo, nhiều công việc đã được triển khai. Hiện, Bộ Công Thương đang thực hiện việc rà soát, điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, trong đó bổ sung dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và nghiên cứu, quy hoạch phát triển các nhà máy điện hạt nhân mới; báo cáo cấp có thẩm quyền cho chủ trương tái đàm phán với các đối tác nước ngoài. Bộ Khoa học và Công nghệ đang đề xuất sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử; xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ đặc biệt cấp quốc gia về công nghệ và an toàn hạt nhân; xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân. UBND tỉnh Ninh Thuận đã lập Ban Chỉ đạo của tỉnh và tổ giúp việc Ban Chỉ đạo, ban hành kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ của tỉnh…

Tại Phiên họp, theo phạm vi chức năng quản lý và nhiệm vụ được giao, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo một số công việc đã triển khai kể từ Phiên họp lần 1, bao gồm: 

Thứ nhất, xây dựng dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi): Ngày 15/01/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung dự án Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi vào chương trình xây dựng luật pháp lệnh năm 2025; dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 9 và thông qua vào kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025). Bộ KH&CN đang khẩn trương triển khai xây dựng dự thảo Luật để bảo đảm tiến độ được giao. Trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục rà soát các văn bản dưới luật và ưu tiên các văn bản phục vụ theo từng giai đoạn của dự án điện hạt nhân (trong đó đặc biệt lưu ý những vướng mắc khi triển khai nhà máy điện hạt nhân ở giai đoạn trước).

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại Phiên họp

Thứ hai, đánh giá cơ sở hạ tầng điện hạt nhân của Việt Nam theo tiêu chuẩn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA): Nhân dịp tham dự Hội nghị thường niên Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) lần thứ 55 tại tại Davos, Thủ tướng đã có buổi làm việc với Tổng Giám đốc IAEA và đã đề xuất IAEA giúp Việt Nam triển khai dự án điện hạt nhân đầu tiên. Theo đó, dự kiến trong tháng 02/2025, Bộ KH&CN sẽ có văn bản đề nghị chính thức IAEA cử đoàn đánh giá INIR giúp Việt Nam đánh giá cơ sở hạ tầng điện hạt nhân theo tiêu chuẩn của IAEA và dự kiến sẽ triển khai ngay trong Quý II/2025. Trên cơ sở kết quả đánh giá của IAEA, Bộ KH&CN sẽ xây dựng và trình Thủ tướng ban hành kế hoạch tổng thể để hoàn thiện cơ sở hạ tầng điện hạt nhân.

Thứ ba, tham gia vào các điều ước quốc tế: Hiện tại, Việt Nam đã tham gia hầu hết các công ước, điều ước quốc tế về an toàn, an ninh, ứng phó sự cố và chống khủng bố hạt nhân, tuy nhiên chưa tham gia công ước về đền bù thiệt hại hạt nhân. Vì vậy, Bộ KH&CN sẽ sớm nghiên cứu và có báo cáo Chính phủ về việc tham gia công ước về đền bù thiệt hại hạt nhân.

Thứ tư, xây dựng và phê duyệt Chương trình nghiên cứu KH&CN đặc biệt cấp quốc gia về công nghệ và an toàn điện hạt nhân: Bộ KH&CN đang khẩn trương xây dựng và dự kiến sẽ ban hành Chương trình nghiên cứu KH&CN đặc biệt cấp quốc gia về công nghệ và an toàn điện hạt nhân nhằm nâng cao năng lực nội tại trong nước, hướng tới quản lý vận hành an toàn và hiệu quả, cũng như tiếp thu công nghệ phục vụ lâu dài các dự án điện hạt nhân.

Thứ năm, xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quản lý nhà nước, nghiên cứu - khoa học, hỗ trợ khoa học và kỹ thuật phục vụ phát triển điện hạt nhân: Bộ KH&CN đã rà soát hiện trạng nguồn nhân lực của Bộ phục vụ chương trình điện hạt nhân; từ đó đề xuất xây dựng kế hoạch bổ sung nhân lực, cũng như đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quản lý nhà nước, nghiên cứu - khoa học, hỗ trợ khoa học và kỹ thuật phục vụ phát triển điện hạt nhân. Dự kiến sẽ trình Thủ tướng ban hành trong Quý III/2025.

Thứ sáu, về công tác thông tin, tuyên truyền triển khai dự án điện hạt nhân: Bộ KH&CN đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương xây dựng Đề án “Tuyên truyền về chủ trương và nhiệm vụ phát triển điện hạt nhân” do Ban Tuyên giáo chủ trì. Trong thời gian tới, Bộ KH&CN cũng sẽ tích cực phối hợp với Tập đoàn Nhà nước Liên bang Nga về năng lượng nguyên tử (Tập đoàn Rosatom) hoàn hiện kế hoạch truyền thông năng lượng nguyên tử nhằm cung cấp các thông tin khoa học đầy đủ, tin cậy về điện hạt nhân, từ đó tạo sự tin tưởng, đồng thuận của người dân.

Ngoài ra, thực hiện yêu cầu của Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ KH&CN đang gấp rút triển khai xây dựng hồ sơ Nghị quyết của Bộ Chính trị “về đẩy mạnh phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình phục vụ phát triển đất nước trong thời kỳ mới” để kịp trình Bộ Chính trị vào cuối Quý II/2025. 

Ngoài các nội dung nêu trên, Bộ KH&CN đã bổ sung thêm 02 đề xuất, kiến nghị:

Một là, Chính phủ xem xét việc cần phải xây dựng cơ chế đặc thù để thu hút sinh viên theo học các ngành về điện hạt nhân, cũng như chính sách thu hút người làm việc trong lĩnh vực điện hạt nhân tại Bộ KH&CN nói riêng và các cơ quan nhà nước khác nói chung trong quá trình triển khai xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân.

Hai là, cần bố trí nguồn kinh phí cũng như cơ chế lựa chọn nhà thầu rút gọn để nhanh chóng thuê đội ngũ tư vấn quốc tế thẩm định an toàn cho các giai đoạn của dự án điện hạt nhân đầu tiên (hiện nay Bộ KH&CN không đủ nguồn lực thực hiện, cũng như các cơ quan chuyên môn khác tại Việt Nam còn thiếu kinh nghiệm thực hiện dự án đầu tiên này). 

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá, phát triển điện hạt nhân, xây dựng nhà máy điện hạt nhân - công trình trọng điểm quốc gia là vấn đề lớn, đại sự quốc gia, là vấn đề khó, nhạy cảm, nên cần có sự tập trung, đầu tư công sức, trí tuệ tương xứng, phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc.

Thủ tướng biểu dương và đề nghị các thành viên Ban Chỉ đạo, các bộ, ngành, cơ quan, địa phương tiếp tục tinh thần làm việc khẩn trương trong triển khai dự án; xây dựng kế hoạch 5 năm, kế hoạch hằng năm, từng mốc thời gian phải hoàn thành những công việc cụ thể.

Thủ tướng yêu cầu khẩn trương kiện toàn, bổ sung thêm các thành viên Ban Chỉ đạo, thành lập Tổ giúp việc tại Bộ Công Thương, trong đó có các chuyên gia, hoạt động theo phương châm tinh gọn, sâu sát, chuyên nghiệp, chuyên trách.

Về luật pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì khẩn trương hoàn thiện dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Năng lượng nguyên tử để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9, bảo đảm nhanh và chất lượng; theo hướng cái gì đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, thực hiện có hiệu quả, đa số đồng tình thì đưa vào luật, tiếp tục thực hiện, đồng thời cập nhật các nội dung mới phù hợp với bối cảnh, tình hình, điều kiện hiện nay, những vấn đề chưa chín, chưa rõ, còn thay đổi thì giao Chính phủ quy định, hướng dẫn phù hợp tình hình. Tinh thần là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực phù hợp, nâng cao năng lực thực thi, tăng cường trách nhiệm cá nhân và tập thể, giảm thủ tục hành chính, xóa bỏ xin cho, nghiêm cấm chạy chọt, cái gì doanh nghiệp làm được thì giao doanh nghiệp làm.

Về cơ chế, chính sách đặc thù (như về mặt bằng, tái định cư, sinh kế cho người dân, tổng diện tích đất sử dụng, chỉ định thầu, rút ngắn thời gian…), tất cả các bộ, ngành thấy cơ chế, chính sách nào để làm nhanh nhất, thuận lợi nhất thì đề xuất trước ngày 15/2. Bộ Công Thương là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo phải tổng hợp, báo cáo Chính phủ để đề xuất cấp có thẩm quyền, trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9.

Về tiến độ, Thủ tướng nêu rõ, phải rút ngắn thời gian hoàn thành dự án so với dự kiến trước đây, chậm nhất tới 31/12/2031 phải hoàn thành và phấn đấu hoàn thành trước 31/12/2030 vào dịp kỷ niệm 85 năm thành lập nước, 100 năm thành lập Đảng. Các bộ, ngành, địa phương, cơ quan phải xây dựng đường găng tiến độ theo mục tiêu này.

Thủ tướng giao EVN làm chủ đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Petrovietnam làm chủ đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2. Về lựa chọn đối tác nước ngoài tham gia dự án, Thủ tướng nêu rõ, thực hiện theo Kết luận của Trung ương, Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Bộ Chính trị; yêu cầu EVN, Petrovietnam và các cơ quan ngay trong tháng 2/2025 cử đoàn công tác đàm phán với các đối tác nước ngoài, chú ý phải có đối tác dự phòng để sẵn sàng trong mọi tình huống. Việc xác định quy mô, công suất, tổng mức đầu tư các nhà máy được xác định trên cơ sở đàm phán với các đối tác và cập nhật phù hợp với tình hình mới, từ đó cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Về nhân lực, Thủ tướng yêu cầu cần khẩn trương rà soát, tập hợp những người đã được đào tạo trong lĩnh vực điện hạt nhân và các lĩnh vực liên quan, đào tạo bổ sung và có cơ chế, chính sách để thu hút nguồn nhân lực, trong đó cần chú ý người tổng chỉ huy, tổng công trình sư của dự án.

Thủ tướng chỉ đạo về bố trí vốn cho dự án, trong đó có việc sử dụng vốn dự phòng của năm 2025, làm ngay thủ tục để sử dụng nguồn vốn này trước ngày 15/2. Thủ tướng cũng nhấn mạnh, việc lựa chọn nhà thầu, dù chỉ định thầu hay đấu thầu, thì quan trọng nhất là làm việc vì lợi ích chung, bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Rất hoan nghênh Ninh Thuận đã thành lập Ban Chỉ đạo tỉnh thực hiện các công việc thuộc thẩm quyền của tỉnh, Thủ tướng yêu cầu triển khai ngay công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư. Bộ Tài chính cấp đủ ngân sách để trong năm 2025 phải hoàn thành việc di dời và ổn định nơi ở, sinh kế cho người dân, bảo đảm nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ. Đồng thời, tỉnh Ninh Thuận khẩn trương kêu gọi hợp tác công tư, thu hút đầu tư… để khai thác dân dụng sân bay Thành Sơn.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương trình dự thảo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh liên quan điện hạt nhân, hoàn thành trước ngày 28/2/2025. Thủ tướng lưu ý, công tác quy hoạch phải nhìn trên tổng thể lợi ích quốc gia, bảo đảm công bằng, tiến bộ xã hội, cân đối phù hợp giữa các địa phương, các vùng miền nhưng có ưu tiên bố trí các công trình năng lượng trọng điểm tại các địa bàn khó khăn.

Thủ tướng giao nhiệm vụ cho Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Ngoại giao trong triển khai hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Đồng thời, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm báo cáo về việc tham gia công ước về đền bù thiệt hại hạt nhân. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải thẩm định nhanh nhất các thủ tục, đề xuất các cơ chế, chính sách. Bộ Tài chính bố trí kinh phí dự phòng theo quy định pháp luật, nếu cần ứng trước, nhất là ứng vốn cho Ninh Thuận giải phóng mặt bằng, tái định cư. Bộ Giáo dục và Đào tạo tính toán việc đào tạo nguồn nhân lực cho dự án. Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm thẩm định liên quan môi trường dự án. Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành, tập đoàn liên quan làm tốt công tác tuyên truyền thông, bảo đảm công khai, minh bạch để người dân giám sát, tạo đồng thuận trong dư luận xã hội.

Nhấn mạnh coi trọng thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán đúng lúc là những yếu tố quyết định thành công, Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn tiếp tục trực tiếp chỉ đạo các công việc và hằng tháng tổ chức cuộc họp để kiểm điểm, triển khai, đôn đốc nhiệm vụ, tinh thần là rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả.

P.A.T (tổng hợp)