Một nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng quá trình tiến hóa của xương ở đầu gối của loài linh trưởng có thể có ý nghĩa đối với cách con người tiến hóa để đi thẳng.

Các nhà nghiên cứu từ King's College London đã phân tích sự hiện diện của xương vừng fabella, một loại xương ở đầu gối có kích thước bằng hạt vừng, ở 93 loài linh trưởng khác nhau. Những phát hiện này được công bố trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.

Họ phát hiện ra rằng mặc dù hầu hết các loài linh trưởng đều có những chiếc xương này, nhưng chúng lại thường không có ở con người, nhóm linh trưởng mà con người thuộc về cùng với tinh tinh, khỉ đột, vượn và các loài khác. Tuy nhiên, con người đã tiến hóa để có loại xương này nhưng nó có sự khác biệt với hầu hết các loài linh trưởng và nó không có ở tất cả mọi người. Các nhà nghiên cứu cho biết con đường tiến hóa riêng biệt này của xương vừng fabella ở người có thể chỉ ra một sự thay đổi tiến hóa giúp tổ tiên của con người đi thẳng.

Tiến sĩ Michael Berthaume, giảng viên kỹ thuật tại King's College London và là tác giả của nghiên cứu cho biết, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy loại xương vừng này, thường bị hiểu sai, có thể đã tiến hóa theo nhiều cách ở loài linh trưởng, trong đó con người có một hình thức tiến hóa riêng biệt bắt đầu ngay từ khi tất cả các loài vượn người xuất hiện. Sử dụng loại xương vừng này theo một cách mới có thể giúp con người thời kỳ đầu, như Australopithecus, chuyển từ đi bằng cả bốn chân sang đi thẳng.

Xương vừng Fabella là xương vừng nằm sau đầu gối, phổ biến gấp đôi ở những người bị thoái hóa khớp gối. Vừng, giống như xương bánh chè, là những xương nhỏ ở  trong gân hoặc dây chằng đôi khi có trong bộ xương của động vật có vú, nghĩa là chúng có thể không có ở một số loài động vật có vú, nhưng lại có ở những loài khác cùng loài.

Mặc dù đã được nghiên cứu hàng trăm năm, nhưng người ta vẫn chưa hiểu nhiều về quá trình tiến hóa, phát triển của xương vừng và lý do tại sao chúng có ở một số người này nhưng lại không có ở những người khác.

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã sử dụng mô hình thống kê để kiểm tra sự hiện diện của ba xương vừng ở đầu gối-xương vừng cyamella, xương vừng fabella ở giữa và xương vừng fabella dọc bên ngoài-bằng cách sử dụng các kết quả nghiên cứu được công bố trong một trăm năm qua.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng các loài linh trưởng có xương vừng faballae có khả năng có tổ tiên cũng có xương vừng faballae cao gấp 50 lần. Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng xương vừng fabella ở giữa và dọc bên ngoài hầu như luôn phát triển theo cặp, ngoại trừ trong những trường hợp hiếm hoi như con người, chỉ có xương vừng fabella ở bên.

Các phân tích sâu hơn cho thấy người vượn có thể đã tiến hóa theo cách phát triển xương vừng fabella khác với các loài linh trưởng khác, điều này có thể giải thích tại sao con người có thể phát triển xương vừng fabella dọc bên ngoài mà không có xương vừng fabella ở giữa, nhưng các loài linh trưởng khác thì không. Điều này có thể thống nhất kết quả tranh luận hơn một thế kỷ nghiên cứu về cách những chiếc xương này tiến hóa.

Con đường tiến hóa riêng biệt của xương vừng fabella được tái hiện trở lại ở người có thể chỉ ra một sự thay đổi tiến hóa giúp tổ tiên của con người đi thẳng. Tiến sĩ Berthaume cho biết, trong hầu hết các trường hợp khác ngoài con người, chúng ta biết rằng các loài linh trưởng phát triển xương vừng fabellae theo cặp. Chúng ta cũng biết rằng cách các loài linh trưởng di chuyển không nhất thiết ảnh hưởng đến quá trình tiến hóa của những chiếc xương này, vậy tại sao con người lại khác? Cần có thêm nghiên cứu về cơ sinh học của xương vừng fabella để xác nhận điều này, nhưng kết quả sơ bộ cho thấy rất hứa hẹn.

P.T.T NASATI, theo https://phys.org, 9/2024