Sau hơn một thập kỷ kể từ thảm họa động đất và sóng thần kinh hoàng năm 2011, Nhật Bản đang dần đưa các nhà máy điện hạt nhân trở lại hoạt động nhằm giải quyết nhu cầu năng lượng ngày càng tăng trong bối cảnh khan hiếm tài nguyên. Trong số này, lò phản ứng số 2 tại nhà máy điện hạt nhân Onagawa ở tỉnh Miyagi đã chính thức khởi động lại sau khi trải qua những cải tiến an toàn nghiêm ngặt và khắc phục các sự cố kỹ thuật. Quyết định này không chỉ đánh dấu một bước ngoặt trong chiến lược năng lượng của Nhật Bản mà còn làm dấy lên các tranh cãi về an toàn hạt nhân trong khu vực chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ thảm họa Fukushima.

Quá trình khởi động lại và các vấn đề kỹ thuật

Nhà máy Onagawa, vận hành bởi Công ty Điện lực Tohoku, đã tái khởi động lò phản ứng số 2 vào ngày 29 tháng 10 năm 2024, sau lần hoạt động cuối cùng vào năm 2011. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, vào ngày 4 tháng 11, lò phản ứng buộc phải tạm dừng do sự cố liên quan đến một thiết bị đo lường. Nguyên nhân được xác định là do một ốc vít lỏng lẻo trong hệ thống ống dẫn, gây ra trục trặc trong thiết bị hỗ trợ đo neutron, vốn được dùng để giám sát điều kiện bên trong lò phản ứng.

Sau các đợt kiểm tra kỹ lưỡng, nhà máy đã khởi động lại lò phản ứng vào sáng ngày 13 tháng 11. Tohoku Electric Power cam kết đảm bảo an toàn trước khi tiến hành phát điện trong tuần này, đồng thời đặt mục tiêu khôi phục hoạt động thương mại vào tháng 12 năm 2024.

Tầm quan trọng của nhà máy Onagawa

Nhà máy Onagawa là một trong những cơ sở hạt nhân chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong trận động đất và sóng thần năm 2011. Với thiết kế tương tự các lò phản ứng nước sôi tại nhà máy Fukushima, Onagawa đã bị ngừng hoạt động suốt 13 năm để cải tiến và đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn mới, được thiết lập sau thảm họa hạt nhân lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản.

Vào năm 2020, nhà máy đã vượt qua vòng đánh giá an toàn nghiêm ngặt từ Cơ quan Quản lý Hạt nhân Nhật Bản (NRA), nhận được sự đồng thuận từ cộng đồng địa phương, bao gồm các quan chức tỉnh Miyagi. Đây là một minh chứng quan trọng cho thấy cam kết của chính phủ Nhật Bản trong việc giảm thiểu rủi ro và tái xây dựng niềm tin đối với năng lượng hạt nhân.

Lợi ích kinh tế và nhu cầu năng lượng

Quyết định tái khởi động các nhà máy hạt nhân được chính phủ Nhật Bản thúc đẩy mạnh mẽ, không chỉ để đáp ứng nhu cầu năng lượng mà còn để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu. Hiện tại, Nhật Bản vẫn là quốc gia thiếu thốn tài nguyên tự nhiên và đối mặt với chi phí năng lượng ngày càng cao.

Nhà máy Onagawa với công suất 825.000 kilowatt được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể vào lưới điện quốc gia, giảm áp lực cho hệ thống năng lượng trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao. Ngoài ra, sự trở lại của các nhà máy hạt nhân sẽ giúp giảm lượng khí thải carbon, hỗ trợ các mục tiêu phát triển bền vững và giảm tác động đến môi trường.

Những lo ngại về an toàn và phản ứng của dư luận

Dù các nỗ lực cải tiến đã được thực hiện, nỗi ám ảnh về thảm họa Fukushima vẫn còn đó trong tâm trí của người dân Nhật Bản. Nhiều nhóm hoạt động vì môi trường và cư dân địa phương vẫn lo ngại rằng các biện pháp an toàn hiện tại có thể không đủ để chống lại các thảm họa thiên nhiên trong tương lai.

Thêm vào đó, việc vận hành các nhà máy hạt nhân có thể gây ra những bất ổn kinh tế và xã hội trong khu vực. Việc xử lý chất thải hạt nhân, bảo trì lò phản ứng và rủi ro tiềm tàng từ sự cố đều là những vấn đề khiến dư luận Nhật Bản chia rẽ.

Xu hướng toàn cầu về năng lượng hạt nhân

Nhật Bản không phải quốc gia duy nhất đối mặt với bài toán cân bằng giữa an toàn và nhu cầu năng lượng. Trên toàn cầu, các quốc gia như Pháp, Trung Quốc, và Hàn Quốc đều đang mở rộng hoặc tái khởi động các nhà máy hạt nhân để đáp ứng nhu cầu năng lượng bền vững.

Tuy nhiên, Nhật Bản, với lịch sử đau thương về thảm họa hạt nhân, phải đối mặt với áp lực lớn hơn trong việc đảm bảo rằng mọi quyết định đều được cân nhắc kỹ lưỡng. Đây cũng là lý do tại sao các cơ sở như nhà máy Onagawa được giám sát chặt chẽ không chỉ ở trong nước mà còn từ cộng đồng quốc tế.

Việc tái khởi động lò phản ứng số 2 tại nhà máy điện hạt nhân Onagawa đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược năng lượng của Nhật Bản. Tuy nhiên, đây không chỉ là câu chuyện về kỹ thuật hay kinh tế, mà còn là bài toán lòng tin và sự an toàn.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực tài nguyên ngày càng lớn, năng lượng hạt nhân có thể đóng vai trò thiết yếu trong việc giải quyết nhu cầu năng lượng toàn cầu. Tuy nhiên, các quốc gia cần đảm bảo rằng sự phát triển này không làm tổn hại đến an toàn cộng đồng và môi trường. Với sự trở lại của Onagawa, Nhật Bản đang cho thế giới thấy khả năng tìm ra điểm cân bằng giữa nhu cầu năng lượng và trách nhiệm xã hội. Đây không chỉ là câu chuyện của riêng Nhật Bản mà còn là bài học giá trị cho cả thế giới.

P.A.T (NASATI), theo https://technologymagazine.com/, 11/2024