Đổi mới sáng tạo chuyển đổi (ĐMSTCĐ) là một quá trình không chỉ đơn thuần là việc cải tiến, sáng tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới mà còn bao gồm sự chuyển biến trong cách thức tổ chức, vận hành và phát triển các ngành nghề và lĩnh vực kinh tế. ĐMSTCĐ gắn liền với các yếu tố chiến lược, môi trường và xã hội, giúp các quốc gia, doanh nghiệp, và tổ chức có thể thích nghi với những thách thức, đồng thời tận dụng được các cơ hội mới trong nền kinh tế toàn cầu hóa.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và sự phát triển công nghệ vượt bậc, ĐMSTCĐ không chỉ là một yêu cầu mà còn là một yếu tố quyết định để duy trì sự phát triển bền vững. Đối với các quốc gia, việc thúc đẩy ĐMSTCĐ đồng nghĩa với việc phát triển các công nghệ và mô hình kinh doanh mới, không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn tạo nền tảng cho các thế hệ tương lai. Chính vì thế, các chính sách liên quan đến ĐMSTCĐ đóng vai trò rất quan trọng trong việc hướng tới một nền kinh tế xanh, bền vững và sáng tạo.

Thụy Điển là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về ĐMSTCĐ, nhờ vào sự phối hợp mạnh mẽ giữa các doanh nghiệp, trường đại học, xã hội dân sự và khu vực công. Quốc gia này đã có những bước đi chiến lược trong việc phát triển các công nghệ mới, nhất là trong các lĩnh vực tiềm năng như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ xanh và năng lượng tái tạo, qua đó đưa Thụy Điển vào top những quốc gia sáng tạo nhất theo chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index - GII).

Để duy trì vị thế này, Chính phủ Thụy Điển đã xác định ĐMSTCĐ là chìa khóa phát triển trong bối cảnh hiện tại. Các chiến lược chủ yếu bao gồm việc thúc đẩy các ngành công nghiệp thông minh, phát triển bền vững, nền kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động từ khí thải carbon. Đồng thời, Thụy Điển cũng không ngừng tham gia vào các chương trình quốc tế như Horizon Europe và các sáng kiến của Liên Hợp Quốc để thúc đẩy hợp tác toàn cầu và chia sẻ công nghệ.

Một trong những mục tiêu lớn nhất của Thụy Điển là trở thành quốc gia phúc lợi không phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch vào năm 2045. Để thực hiện mục tiêu này, Thụy Điển đã triển khai các chính sách và biện pháp cụ thể như ban hành Luật Khí hậu và thành lập Hội đồng Chính sách Khí hậu. Chính phủ cũng khởi xướng sáng kiến “Thụy Điển không nhiên liệu hóa thạch”, thúc đẩy các ngành công nghiệp chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững.

Chính sách Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo

Chính phủ Thụy Điển chú trọng đến nghiên cứu và phát triển (NC&PT), đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược có tiềm năng lớn. Với mức đầu tư vào NC&PT đạt gần 3,5% GDP, trong đó hơn 60% là từ các doanh nghiệp, Thụy Điển có một nền tảng vững chắc cho các hoạt động đổi mới sáng tạo. Một trong những chương trình nổi bật là “Các lĩnh vực Nghiên cứu chiến lược”, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như sức khỏe, môi trường và công nghệ thông tin.

Các quỹ hỗ trợ ĐMST như Vinnova, giúp tài trợ cho các dự án nghiên cứu và phát triển công nghệ cao. Chính phủ cũng đặc biệt chú trọng vào phát triển công nghệ xanh và năng lượng tái tạo thông qua các chương trình tài trợ cho các dự án năng lượng sạch, bao gồm năng lượng gió, mặt trời và sinh học. Quỹ Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ Xanh là một ví dụ điển hình trong việc hỗ trợ phát triển công nghệ sạch và giảm thiểu tác động môi trường.

Thụy Điển cũng thúc đẩy nghiên cứu công nghệ sinh học và AI, những lĩnh vực mà quốc gia này đang dẫn đầu. Chính phủ đã triển khai các sáng kiến như AI Innovation of Sweden, hỗ trợ các dự án AI trong nhiều ngành, từ y tế đến công nghiệp.

Chính sách phát triển bền vững

Phát triển bền vững luôn được Thụy Điển xem là một yếu tố trung tâm trong các chiến lược quốc gia. Các mục tiêu phát triển bền vững được tích hợp vào tất cả các chính sách dài hạn của quốc gia, với mục tiêu tạo ra sự thay đổi toàn diện trong kinh tế và xã hội. Thụy Điển đã triển khai các chiến lược phát triển bền vững mạnh mẽ như Chiến lược Công nghiệp Bền vững 2021, tập trung vào nền kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu khí thải.

Đặc biệt, trong ngành công nghiệp, Thụy Điển đang thúc đẩy số hóa và áp dụng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả và giảm thiểu tác động môi trường. Chế độ chuyển đổi công nghiệp này không chỉ tạo ra sự sáng tạo trong ngành công nghiệp mà còn đảm bảo một môi trường xanh và bền vững.

Chính sách giáo dục và phát triển kỹ năng

Để hỗ trợ ĐMSTCĐ, Thụy Điển đã chú trọng vào giáo dục và đào tạo kỹ năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ thông tin, khoa học dữ liệu và các kỹ năng số. Hệ thống giáo dục của Thụy Điển rất linh hoạt, có khả năng thích nghi với những thay đổi nhanh chóng trong công nghệ và nhu cầu thị trường lao động.

Ngoài ra, Thụy Điển cũng có các chương trình đào tạo nghề mạnh mẽ, giúp sinh viên và người lao động phát triển các kỹ năng cần thiết để tham gia vào các ngành công nghiệp sáng tạo. Các chương trình này được liên kết với các doanh nghiệp và các trung tâm nghiên cứu, giúp học viên có thể áp dụng kiến thức vào thực tế.

Thụy Điển đã xây dựng được một hệ thống chính sách ĐMSTCĐ toàn diện, từ nghiên cứu và phát triển, đến việc phát triển công nghệ xanh, năng lượng tái tạo và khuyến khích các sáng tạo trong các lĩnh vực công nghiệp. Những chính sách này không chỉ giúp quốc gia duy trì vị trí hàng đầu trong đổi mới sáng tạo mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của quốc gia và thế giới. Các kinh nghiệm từ Thụy Điển là bài học quý giá cho các quốc gia khác trong việc xây dựng và triển khai chính sách ĐMSTCĐ, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và thích ứng với những thách thức của nền kinh tế toàn cầu.

P.A.T (NASATI), theo OECD, 2024