Ngày 08/12/2021, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức hội nghị trực tuyến tổng kết chương trình “Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Nam bộ, giai đoạn 2014-2020” dưới hình thức trực tuyến tại các điểm cầu Bộ Khoa học và Công nghệ; Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Cần Thơ và các sở ban/ngành, doanh nghiệp… tại các tỉnh vùng Tây Nam Bộ. Tham dự và đồng chủ trì Hội nghị có PGS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, đồng Chủ nhiệm Chương trình Tây Nam Bộ; Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang phát biểu tại Hội nghị

Theo Báo cáo tại Hội nghị, Chương trình “Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ giai đoạn 2014 - 2020” thực hiện 3 mục tiêu cơ bản gồm: cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định và thực hiện chiến lược, chính sách phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đề xuất giải pháp KH&CN liên ngành để thúc đẩy liên kết nội vùng và liên kết vùng trong phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ; triển khai có hiệu quả các giải pháp KH&CN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nam Bộ. Chương trình đã tập hợp các trường đại học, viện nghiên cứu thuộc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cũng như các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cả nước và vùng Tây Nam Bộ tham gia thực hiện và đã phê duyệt 62 nhiệm vụ (đề tài, dự án) KH&CN.

Trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, phát triển bền vững đã cung cấp luận cứ khoa học cho các cơ quan Đảng, Nhà nước và cấp ủy, chính quyền các địa phương vùng Tây Nam Bộ, phục vụ cho việc hoạch định các chính sách và chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng, kịp thời phục vụ Ban Kinh tế Trung ương sử dụng trong quá trình xây dựng dự thảo Đề án Tổng kết 15 năm (2005-2020) thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX, làm cơ sở để ban hành Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 05/8/2020 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học công nghệ và môi trường đã và đang chuyển giao kết quả nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, xây dựng các mô hình ứng dụng KH&CN vào sản xuất và đời sống, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ. Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương, kết quả nghiên cứu của Chương trình đã đóng góp xây dựng 02 chuyên đề “Phát triển các chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và chuyên đề: “Các giải pháp nhằm bảo vệ tài nguyên và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Xuất phát từ nhu cầu cuộc sống, các đề tài, dự án của Chương trình đã đóng góp trực tiếp vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của vùng Tây Nam Bộ, tiêu biểu như: Phân tích chuỗi giá trị ngành hàng tôm và xây dựng mô hình nuôi tôm mang lại hiệu quả kinh tế cao; Xây dựng và triển khai mô hình liên kết sản xuất chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo; Xây dựng và triển khai mô hình liên kết sản xuất chuỗi giá trị cho ngành hàng cây có múi (bưởi và cam sành); Hoàn thiện quy trình và xây dựng mô hình aquaponics nuôi thủy sản tuần hoàn nước và trồng rau sạch tiết kiệm nước; Xây dựng hệ thống thông tin địa lý ĐBSCL (MGIS); Nghiên cứu sự biến đổi môi trường sinh thái vùng hạ lưu sông Mê Kông thuộc lãnh thổ Việt Nam và đánh giá tác hại của các hoạt động kinh tế không được kiểm soát tại vùng thượng lưu sông Mê Kông; Nghiên cứu tạo, chọn các giống lúa chống chịu mặn thích nghi với biến đổi khí hậu cho vùng ĐBSCL; Nghiên cứu giải pháp khai thác và sử dụng tài nguyên nước mưa của các tỉnh ven biển ĐBSCL trong điều kiện biến đổi khí hậu; Sản xuất túi dự trữ nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho dân cư ở các vùng chịu thiệt hại xâm nhập mặn và thí điểm tại tỉnh Bến Tre,…

Quang cảnh Hội nghị tại điểm cầu Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh

Hầu hết các đơn vị chủ trì và chủ nhiệm nhiệm vụ đã đáp ứng yêu cầu của thực tiễn của sản xuất và đời sống, phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương vùng Tây Nam Bộ, đồng thời góp phần tác động trực tiếp đến các địa phương trong thay đổi tư duy và đổi mới cơ chế chính sách phát triển bền vững vùng, thúc đẩy phát triển các mô hình sinh kế, sản xuất/kinh doanh dựa trên nền tảng ứng dụng KH&CN.

Cũng trong khuôn khổ Hội nghị, các đại biểu tham dự đã trình bày báo cáo các kết quả nghiên cứu, một số kết quả nổi bật Chương trình Tây Nam Bộ phát triển kinh tế-xã hội ứng phó biến đổi khí hậu một số địa phương, sự đóng góp của Chương trình trong phát triển kinh tế - xã hội…

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang cho biết, trên cơ sở là những đơn vị nghiên cứu và đào tạo hàng đầu của cả nước, trong những năm gần đây, đã có những đột phá, tiên phong trong hoạt động nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã chủ trì phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức thực hiện thành công Chương trình KH&CN cấp quốc gia giai đoạn vừa qua về “Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ”. Qua việc xác định vai trò và tầm quan trọng của KH&CN đối với phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng Tây Nam Bộ, ngành KH&CN đã luôn tích cực và chủ động, tham mưu, đề xuất, cụ thể hóa các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Chương trình đã thể hiện được quy mô tổng hợp liên ngành trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước sau 30 năm đổi mới cùng với quan điểm tổng hợp, lồng ghép giữa khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên và KHCN dựa trên cơ sở phương pháp tiếp cận cơ bản, có tính xuyên suốt, đó là đưa KH&CN phục vụ phát triển bền vững vùng cả về kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường gắn với an ninh quốc phòng. Đồng thời, các sản phẩm từ các nhiệm vụ triển khai trong Chương trình ngoài việc được công bố trên các tạp chí trong và ngoài nước có uy tín còn có các sản phẩm đã và đang được chuyển giao cho các bộ/ban/ngành và địa phương.

Để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tái cơ cấu các chương trình KH&CN cấp quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang đề nghị các sở, ban, ngành và cộng đồng doanh nghiệp của các tỉnh Tây Nam Bộ cần tiếp tục phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các viện, ban ngành liên quan để tiếp nhận kết quả các nhiệm vụ KH&CN vừa qua, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi và huy động nguồn lực để ứng dụng và nhân rộng các mô hình, các dự án thử nghiệm nhằm đáp ứng với yêu cầu thực tiễn hiện nay và định hướng phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng Tây Nam Bộ trong bối cảnh mới. Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các đơn vị nghiên cứu, đặc biệt là các địa phương vùng Tây Nam Bộ tổ chức triển khai hiệu quả hơn nữa chương trình KH&CN cấp quốc gia nhằm phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội, thích ứng với biến đổi khí hậu đối với các địa phương vùng Tây Nam Bộ trong thời gian tới.

P.A.T (NASATI)