Ngày 17/5/2023, tại Hà Nội, dưới sự chỉ đạo của Bộ Khoa học và Công nghệ, Báo VnExpress tổ chức Hội nghị Các nhà khoa học trẻ và lễ trao giải cuộc thi "Sáng kiến khoa học" năm 2023. Đây là hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18/5) và cũng là sân chơi cho những người yêu khoa học, công nghệ, thu hút các nhà khoa học chuyên hoặc không chuyên tham gia sáng tạo giải pháp và sản phẩm có giá trị ứng dụng trong cuộc sống.

Ban Tổ chức trao giải cho các tác giả, nhóm tác giả đạt giải Cuộc thi Sáng kiến Khoa học năm 2023

Hội nghị Các nhà khoa học trẻ là sự kiện thường niên, bắt đầu từ năm 2022. Hội nghị là nơi các nhà nghiên cứu trẻ thuộc nhiều lĩnh vực trên khắp cả nước thảo luận, trao đổi cùng các nhà quản lý, khoa học danh tiếng của Việt Nam và thế giới về các vấn đề đang nổi lên trong nước cũng như toàn cầu.

Phát biểu khai mạc sự kiện, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang cho biết, đây là diễn đàn để các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trẻ chia sẻ những góc nhìn, đồng thời nhìn nhận về cơ hội làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại nhằm hướng đến một nền khoa học mới đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang, giai đoạn phát triển 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, Đảng và Nhà nước đặt nhiều kỳ vọng vào vai trò nền tảng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, xem đây là “đột phá chiến lược”, “động lực chính” để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Việt Nam phấn đấu đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh, định hướng và kỳ vọng đó đặt lực lượng khoa học và công nghệ trước những cơ hội và thách thức phải đổi mới, để không tụt hậu, phát triển nhanh hơn, thực chất và bền vững hơn. Qua đó, đóng góp hiệu quả hơn cho các mục tiêu phát triển quốc gia trong trung, dài hạn.

Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã triển khai nhiều chương trình, xây dựng, sửa đổi các chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi để các nhà khoa học phát huy năng lực sáng tạo. Đồng thời, kích cầu công nghệ từ khu vực doanh nghiệp, cũng như tăng cường năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp thông qua tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lập quỹ phát triển khoa học công nghệ, thành lập cơ sở R&D, doanh nghiệp khoa học công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo. Hiện, Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) có nhiều thay đổi, tạo thuận lợi hơn để các nhà khoa học trẻ có cơ hội làm chủ nhiệm đề tài, tham gia các hội nghị hội thảo quốc tế.

Tại sự kiện đã diễn ra Lễ trao giải Cuộc thi Sáng kiến Khoa học năm 2023. Chính thức khởi động từ ngày 2/12/2022, cuộc thi "Sáng kiến khoa học" hướng tới những lĩnh vực có tính ứng dụng rộng, bao gồm y sinh-hóa sinh, công nghệ, nông nghiệp, môi trường và vật liệu mới. Đặc biệt, cuộc thi năm nay mở ra hạng mục giải thưởng mới là giải sáng kiến dành cho công trình nghiên cứu đặc biệt phục vụ đồng bào vùng sâu, vùng xa và miền núi.

"Sáng kiến khoa học" đã nhận được sự quan tâm của đông đảo các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, học sinh, sinh viên từ khắp các tỉnh thành trong cả nước, thu hút hơn 130 hồ sơ tham gia, tăng 20% so với năm 2022. Bà Bùi Thanh Vân, Thư ký tòa soạn Báo VnExpress, Trưởng Ban Tổ chức cuộc thi cho biết: "Từ cuộc thi, chúng tôi nhận thấy sự đam mê khoa học trong giới trẻ Việt Nam là rất lớn. Cuộc thi sẽ cầu nối giúp sáng kiến của các bạn trẻ gặp được các quỹ đầu tư, các công ty sản xuất. Từ đó, quy mô phát triển sản phẩm, mô hình sản xuất được nhân rộng, tới được những nơi cần thiết. Đồng thời sự vinh danh các sáng kiến xuất sắc có thể truyền cảm hứng, tạo động lực nghiên cứu cho các nhà khoa học trẻ trên khắp cả nước".

Qua quá trình đánh giá, Ban Tổ chức cuộc thi đã trao 6 giải thưởng. Xuất sắc giành giải nhất là sáng kiến "TIR lens mới cho đèn LED công suất cao" của TS. Nguyễn Đoàn Quốc Anh - nhà sáng chế công nghệ TIR lens, cùng các cộng sự tại Nhóm nghiên cứu tối ưu hóa hệ thống điện (PSO), Khoa Điện-Điện tử, Trường Đại học Tôn Đức Thắng.

Giải nhì thuộc về sản phẩm "Thiết bị 3D dẫn đường phẫu thuật trong mổ thay khớp gối" đến từ nhóm nghiên cứu 3D LAB VINUNI thuộc Trung tâm Công nghệ 3D trong y học, Trường Đại học VinUni. Giải ba thuộc về giải pháp "Hạt giống nảy mầm sẵn" của tác giả Lương Văn Trường, HTX Thanh niên Nam Đại Dương.

Giải khuyến khích được trao cho hai tác giả Đào Văn Minh (Hà Nội) với sản phẩm "Xe cứu hộ lốp và thay thế lốp phụ ô tô" và Đinh Văn Trung (học sinh lớp 12, Trường THPT Diễn Châu 2, Nghệ An) với "Hệ thống phun thuốc bảo vệ thực vật bằng cáp treo di động".

Giải sáng kiến đã được trao cho đề tài "Sản xuất tơ sợi tự nhiên từ lá cây lưỡi hổ" của Trần Thị Quỳnh, học sinh Trường THPT Mường Nhé, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên. Đây cũng chính là thí sinh nhỏ tuổi nhất tại cuộc thi năm nay. 

Toàn bộ tiền giải thưởng của cuộc thi do Quỹ Hy vọng (Hope foundation) tài trợ. Đây là quỹ xã hội-từ thiện hoạt động vì cộng đồng, không lợi nhuận, được vận hành bởi Báo VnExpress và Công ty cổ phần FPT. Quỹ theo đuổi hai mục tiêu: Hỗ trợ các hoàn cảnh khó khăn và tạo động lực phát triển. Một trong các hoạt động của quỹ là thúc đẩy ứng dụng công nghệ, trang bị công cụ phát triển bền vững cho các cá nhân và cộng đồng, đặc biệt là trang bị tri thức thông qua giáo dục.

P.A.T (Tổng hợp)