Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một trong những lĩnh vực cạnh tranh khốc liệt nhất giữa các công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Trong khi các tập đoàn Mỹ như OpenAI, Google DeepMind hay Meta đầu tư hàng tỷ đô la vào nghiên cứu và phát triển, thì một startup Trung Quốc mang tên DeepSeek đã bất ngờ gây chấn động thị trường AI với mô hình chi phí thấp nhưng hiệu suất cao. Sự xuất hiện của DeepSeek không chỉ làm rung chuyển thị trường chứng khoán mà còn khiến các công ty AI Mỹ phải gấp rút phân tích thành công của nó để tìm hiểu chiến lược và công nghệ đứng sau sự phát triển mạnh mẽ này.

DeepSeek là gì?

DeepSeek là một công ty khởi nghiệp AI của Trung Quốc, được thành lập vào năm 2023 bởi doanh nhân 40 tuổi Liang Wenfeng. Mặc dù còn non trẻ, DeepSeek đã nhanh chóng nổi lên như một đối thủ đáng gờm trong ngành công nghiệp AI, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). DeepSeek đã nhanh chóng vươn lên vị trí hàng đầu nhờ vào việc cung cấp các mô hình AI mã nguồn mở với hiệu suất ấn tượng nhưng chi phí thấp. Đầu tháng 1 năm 2025, DeepSeek đã cho phép tải xuống các mô hình của mình tại Mỹ, và ngay sau đó, ứng dụng AI của công ty đã vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng tải xuống trên iPhone, vượt qua cả ứng dụng của OpenAI.

Vì Sao DeepSeek được chú ý?

Sự thành công của DeepSeek không chỉ đơn thuần đến từ chất lượng mô hình AI mà còn từ chiến lược giá cả và cách tiếp cận thị trường. Theo báo cáo của công ty, họ đã huấn luyện mô hình AI mới nhất của mình với chi phí chỉ 5,6 triệu đô la Mỹ, một con số thấp hơn rất nhiều so với chi phí từ 100 triệu đến 1 tỷ đô la mà các công ty AI hàng đầu phải chi trả để phát triển các mô hình tương tự.

Các mô hình R1 và V3 của DeepSeek hiện đang đứng trong top 10 trên nền tảng đánh giá hiệu suất Chatbot Arena, do Đại học California, Berkeley quản lý. Theo đánh giá, chúng có thể cạnh tranh với các mô hình hàng đầu của OpenAI và Meta, đặc biệt là trong các bài kiểm tra về toán học, kiến thức tổng quát và xử lý câu hỏi phức tạp.

Phản ứng của các công ty AI Mỹ

Sự trỗi dậy của DeepSeek đã khiến nhiều công ty công nghệ Mỹ phải chú ý. CEO của OpenAI, Sam Altman, đã thừa nhận rằng mô hình R1 của DeepSeek "rất ấn tượng, đặc biệt là về khả năng cung cấp hiệu suất cao với chi phí thấp." Nvidia cũng ca ngợi thành tựu của DeepSeek, đồng thời nhấn mạnh rằng điều này càng chứng minh nhu cầu về chip AI của họ.

Một trong những công ty phần mềm lớn nhất của Mỹ, Snowflake, đã quyết định đưa các mô hình của DeepSeek vào thị trường AI của mình sau khi nhận được nhiều yêu cầu từ khách hàng. Mặc dù có những lo ngại về việc sử dụng công nghệ AI do Trung Quốc phát triển, nhưng Snowflake vẫn quyết định cung cấp DeepSeek cho khách hàng với điều kiện đảm bảo minh bạch.

Chiến lược của DeepSeek và những câu hỏi còn bỏ ngỏ

Một trong những yếu tố quan trọng khiến DeepSeek thu hút sự chú ý là chiến lược phát hành mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là bất kỳ cá nhân hay công ty nào cũng có thể sử dụng hoặc thay đổi mô hình của họ mà không cần trả phí bản quyền. Chiến lược này tạo ra một lựa chọn thay thế cho các mô hình AI đắt đỏ và khép kín của OpenAI hay Google.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về cách DeepSeek có thể phát triển các mô hình AI tiên tiến với mức chi phí thấp như vậy. Theo các chuyên gia, chi phí 5,6 triệu đô la được DeepSeek công bố có thể chỉ phản ánh chi phí sử dụng chip trong lần huấn luyện cuối cùng, chứ không phải toàn bộ chi phí nghiên cứu và phát triển. Một số nhà phân tích dự đoán rằng chi phí thực sự có thể lên đến hơn 1 tỷ đô la.

Bên cạnh đó, còn có những nghi vấn về nguồn gốc của các tài nguyên mà DeepSeek sử dụng. Một số chuyên gia AI Mỹ nghi ngờ rằng DeepSeek có thể đã sử dụng số lượng lớn chip Nvidia H100, dù các chip này bị hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc theo lệnh cấm của Mỹ. CEO của Scale AI, Alexandr Wang, và tỷ phú Elon Musk đều bày tỏ quan điểm rằng DeepSeek có thể đã tìm ra cách để lách luật và sử dụng công nghệ của Mỹ một cách gián tiếp.

Ảnh hưởng đến thị trường

Sự thành công của DeepSeek đã khiến thị trường chứng khoán Mỹ chao đảo. Ngày 29 tháng 1 năm 2025, sau khi tin tức về DeepSeek lan rộng, cổ phiếu của các công ty công nghệ lớn như Microsoft, Tesla, Nvidia và Broadcom đều giảm mạnh. Đặc biệt, Nvidia đã ghi nhận mức sụt giảm giá trị lớn nhất trong một ngày, với mức giảm 15%, tương đương 400 tỷ đô la giá trị vốn hóa thị trường.

Các công ty công nghệ Mỹ trước đây vẫn tin rằng chỉ họ mới có đủ nguồn lực và khả năng để phát triển các mô hình AI tiên tiến nhất. Tuy nhiên, sự xuất hiện của DeepSeek đang đặt ra những nghi vấn về giả định này. Các chuyên gia dự đoán rằng trong thời gian tới, các công ty AI Mỹ sẽ phải tăng tốc phát triển và tối ưu hóa chi phí để duy trì lợi thế cạnh tranh.

DeepSeek không chỉ là một startup AI thông thường, mà còn là một nhân tố thay đổi cuộc chơi trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo toàn cầu. Với chiến lược mã nguồn mở, chi phí thấp và khả năng cạnh tranh với những công ty AI hàng đầu thế giới, DeepSeek đang thúc đẩy một cuộc đua mới trong ngành AI. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về nguồn lực và chiến lược thực sự của công ty, điều này sẽ tiếp tục là chủ đề nóng trong những tháng tới.

Dù vậy, một điều chắc chắn là DeepSeek đã tạo ra một cơn chấn động trong ngành công nghệ, buộc các công ty AI Mỹ phải đánh giá lại chiến lược của mình và thích nghi với một cuộc chơi mới đầy thách thức.

P.A.T (NASATI), theo Reuters và Forbes, 1/2025