Được tổ chức trong 2 ngày 12-13/10, Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 và 5 năm 2021-2025; thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Đại hội có chủ đề "Xây dựng Đảng bộ Chính phủ trong sạch, vững mạnh; đoàn kết, gương mẫu đi đầu trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; tăng tốc đột phá, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc". Phương châm của Đại hội là: "Đoàn kết kỷ cương - Dân chủ đổi mới - Đột phá phát triển - Gần dân, vì dân".

 

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tham luận tại Đại hội

Tại Đại hội, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày tham luận với nội dung: Vai trò Lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển KHCN, ĐMST&CĐS vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

KHCN, ĐMST và CĐS phải đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình nhưng để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, chúng ta phải dựa vào KHCN. Chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào KHCN.

KHCN của Việt Nam đi cùng với ĐMST và đặt trong bối cảnh CĐS. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam. KHCN cung cấp tri thức; ĐMST chuyển hóa tri thức vào phục vụ cuộc sống; CĐS khuếch đại tri thức, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Về thể chế cho KHCN, ĐMST và CĐS, Việt Nam đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại như quốc tế, một số cơ chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội. Nghị quyết số 57-NQ/TW là sự thay đổi về tư duy, tầm nhìn, là tuyên ngôn về chuyển giai đoạn phát triển dựa vào KHCN.

Để thể chế hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, 10 luật thuộc lĩnh vực KHCN đã và sẽ được ban hành trong năm 2025.

5 năm của nhiệm kỳ vừa qua đã đạt được một số thành tựu lớn về KHCN, ĐMST và CĐS, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin để 5 năm tới sẽ chuyển hóa thành tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước sẽ chi từ 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ USD mỗi năm, kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ USD để KHCN, ĐMST và CĐS đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi KHCN và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách KHCN cho các bộ ngành, địa phương, tổ chức KHCN và các doanh nghiệp.

KHCN sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam.

Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, ĐMST sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, sáng tạo của mọi người dân. Xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Đưa ĐMST trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hoá ĐMST, khuyến khích khám phá và khoan dung thất bại.

CĐS sẽ tập trung vào xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Các chuyển dịch chiến lược của KHCN

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới của KHCN, đó là từ quản lý sang tạo động lực; từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo, dẫn dắt và tạo thị trường.

Chuyển từ kiểm tra hoá đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu. Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra. Các tổ chức thương mại hoá được kết quả nghiên cứu sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn và ngược lại.

Cùng với đó là chuyển nghiên cứu cơ bản về các đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp. Chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang tập trung vào các công nghệ chiến lược và công nghệ lõi. Từ CĐS sang chuyển đổi AI. Từ số hoá quy trình hành chính sang vận hành quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số. Chuyển từ đầu tư hạ tầng công nghệ sang đầu tư vào dữ liệu và năng lực phân tích.

Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đưa ra 3 đề xuất:

Thứ nhất, nghiên cứu cơ bản thì đầu ra là các bài báo, nhưng nghiên cứu ứng dụng là sản phẩm. Do đó, Nhà nước cần có chính sách rất mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm chính phủ và 10-20% quỹ KHCN.

Thứ hai, có cơ chế phiếu hỗ trợ của nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Loại 1 để doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm. Loại 2 để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.

Thứ ba, thời công nghệ thông tin thì mỗi xã, mỗi tỉnh một phần mềm. Thời CĐS thì một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung.

Một người đổi mới thì có ý tưởng, trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hoá được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược. Bộ ba KHCN, ĐMST&CĐS là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh KHCN, ĐMST&CĐS không chỉ là công việc của một bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc.

Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

P.T (tổng hợp)