Khi lão hóa, cơ thể thay đổi, một số người có xu hướng tăng cân trong khi những người khác giảm cân nhanh chóng. Tại sao có một mối liên hệ giữa giảm cân và tuổi tác? Làm thế nào để đảo ngược xu hướng tăng cân hoặc ổn định việc giảm cân để hạn chế rủi ro cho sức khỏe?

Tại sao chúng ta thường giảm cân khi lão hóa hay về già? Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): "Theo góc độ sinh học, lão hóa là kết quả của sự tích tụ một loạt hư hỏng phân tử và tế bào trong suốt thời gian dài. Điều này dẫn đến sự suy giảm dần dần của khả năng vận động và tinh thần, tăng nguy cơ mắc bệnh và cuối cùng là tử vong". Từ phân tích này, lão hóa có thể giải thích vấn đề về cân nặng, dư thừa hoặc thiếu cân. Về sinh lý học, sự kém chức năng trao đổi chất và một số yếu tố khác (môi trường sống, thói quen ăn uống, cường độ hoạt động vận động...) có thể khiến một số người giảm cân khi lão hóa. Sự giảm cân này có thể dẫn đến mất cân từ mỡ, cơ hoặc cả xương. Tuy nhiên, việc giảm cân khi lão hóa không phải lúc nào cũng là điều không thể tránh khỏi, điều này sẽ thực sự phụ thuộc vào từng người. Tóm lại: một người ở tuổi 60 có thể giảm cân 10 kg khi lão hóa, trong khi người khác cùng tuổi có thể duy trì cân nặng (tăng 5 kg so với cân nặng ở tuổi 40).

Nguyên nhân gây giảm cân ở người cao tuổi có thể là gì? Các yếu tố sinh học: Sự thay đổi sinh lý khi lão hóa có thể làm suy yếu tình trạng dinh dưỡng. Khi lão hóa, sự suy giảm các giác quan như giảm khả năng cảm nhận mùi vị hoặc mùi, hoặc cả hai, có thể dẫn đến giảm cảm giác đói và khát và do đó, đôi khi dẫn đến giảm cân. Sự suy giảm chức năng có thể hạn chế khả năng di chuyển và ảnh hưởng đến khả năng của người cao tuổi di chuyển. Họ sẽ có ít sự thèm ăn hơn do hoạt động vận động kém. Vấn đề về sức khỏe răng miệng kém và các vấn đề răng miệng có thể dẫn đến khó khăn khi nhai, viêm nướu và chế độ ăn uống đơn điệu kém chất lượng cũng có thể làm gia tăng việc giảm cân. Ngoài những biến đổi sinh học, lão hóa cũng có thể liên quan đến các thay đổi tâm lý - xã hội và môi trường, chẳng hạn như cô độc, cô đơn (do mất mát người thân nhiều hơn theo thời gian), trạng thái trầm cảm hoặc thiếu nguồn tài chính, cũng có thể ảnh hưởng đáng kể đến dinh dưỡng và giảm cân của người cao tuổi.

Rủi ro chính cho sức khỏe của việc giảm cân khi lão hóa là gì? Tình trạng gầy gò ở những người cao tuổi có thể làm suy yếu quá trình trao đổi chất ở nhiều mức độ. Một trong những rủi ro chính là loãng xương, bệnh loãng xương được đặc trưng bởi sự giảm sút của mô xương và bệnh suy cơ, nói cách khác là sự suy giảm về khối lượng và sức mạnh cơ bắp vượt quá ngưỡng cố định nào đó. Những yếu tố này có thể làm suy yếu sức khỏe của những người cao tuổi, gây ra nguy cơ mất thăng bằng và ngã, thậm chí dẫn đến gãy xương. Các hậu quả có thể rất nghiêm trọng: tâm trạng trầm cảm vì không thể hoặc khó di chuyển (đi ra vườn, mua sắm...). Những người cao tuổi có tình trạng gầy gò cũng có thể dễ bị mất nước, cảm lạnh và cảm nóng.

Có thể đảo ngược xu hướng tăng cân khi lão hóa? Trong nhiều trường hợp, không bao giờ là quá muộn để đảo ngược xu hướng, và điều này tất nhiên cũng đúng trong việc quản lý cân nặng. Tất nhiên, điều quan trọng là bạn phải tự thân quyết định và dũng cảm để làm điều này: ở độ tuổi này, mong muốn chỉnh sửa vấn đề về cân nặng không đủ. Hơn nữa, việc xem xét một phương pháp đa chiều có thể được khuyến nghị.

Dưới đây là một số khuyến nghị:

Chế độ ăn uống phù hợp: "Một số người cao tuổi nghĩ rằng ăn một lát bơ cùng với một ly trà đủ để đáp ứng nhu cầu năng lượng của họ so với chi phí hàng ngày, nhưng không phải vậy. Điều này không đủ và có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng (vitamin, khoáng chất...) trong dài hạn”. Trong trường hợp không thèm ăn nhiều hơn, cần cung cấp năng lượng và protein thông qua việc sử dụng thêm thực phẩm bổ sung dinh dưỡng qua đường uống (CNO). Những sản phẩm này có thể mua ở hiệu thuốc, dưới dạng đồ uống, sữa chua hoặc súp với nhiều hương vị khác nhau (mặn, ngọt). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng CNO không thể thay thế bữa ăn và nên được dùng như một loại thức ăn ăn kèm và ngoài bữa ăn, tốt nhất là theo đơn từ bác sĩ.

Tăng cường vận động: Đừng nghĩ đến việc tham gia marathon sau khi đã qua 60 tuổi. Tuy nhiên, tuổi tác, trừ khi có các chỉ định y tế, không nên là trở ngại cho việc thể dục. Có nhiều ý tưởng để thực hiện: bắt đầu bằng việc giảm thời gian trước TV, thường xuyên đứng dậy để sắp xếp sách hoặc di chuyển một đồ vật chẳng hạn. Hãy bắt đầu (lại) việc sử dụng cầu thang thay vì thang máy. Trong trường hợp gặp khó khăn, đừng ngại sử dụng gậy hoặc xe đẩy, chúng được thiết kế cho việc này. Họ cũng có thể đi bộ cùng thú cưng, ngoài việc hít thở không khí trong lành, việc đi bộ sẽ giúp duy trì sức mạnh cơ bắp. Nếu cần, đừng ngần ngại xin lời khuyên từ bác sĩ chăm sóc của bạn, người có thể đánh giá tình trạng thể chất của bạn và hướng dẫn loại hoạt động thể chất phù hợp.

Làm thế nào để ngăn ngừa và chẩn đoán giảm cân theo tuổi tác?

Để không đi đến tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng, điều cần thiết là ngăn ngừa tình trạng gầy và chẩn đoán càng sớm càng tốt. Để làm được điều này, mặc dù trong nhiều trường hợp, mắt cho phép ghi nhận rằng một người đang giảm cân (quần áo quá rộng, chân tay gầy, mất năng lượng, v.v...), vẫn cần sử dụng các đánh giá chuyên sâu để đánh giá quá trình trao đổi chất.

Xét nghiệm máu: sẽ hữu ích để kiểm tra nồng độ hormone trong thời kỳ mãn kinh. Các hormone có thể ảnh hưởng đến việc kiểm soát cân nặng.

Đánh giá chế độ ăn uống: bác sĩ có thể đánh giá cân nặng của bệnh nhân nhờ một bài kiểm tra, có thể đưa ra chẩn đoán y tế, có tính đến tuổi tác, di truyền, tiền sử bệnh hoặc mức độ hoạt động thể chất của bệnh nhân.

Làm sao phát hiện suy dinh dưỡng ở người già, trên 70 tuổi? Chẩn đoán suy dinh dưỡng ở người ngoài 70 tuổi cần có ít nhất: 1 tiêu chí kiểu hình và 1 tiêu chí căn nguyên. Tiêu chuẩn kiểu hình: Sụt cân ≥5% trong 1 tháng hoặc ≥ 10% trong 6 tháng hoặc ≥10% so với cân nặng bình thường trước khi khởi phát bệnh; BMI < 22kg/m²; thiểu cơ. Các tiêu chí căn nguyên (1 tiêu chí duy nhất là đủ): giảm lượng thức ăn ăn vào ≥ 50% trong hơn 1 tuần, hoặc bất kỳ sự giảm lượng thức ăn nào trong hơn 2 tuần so với mức tiêu thụ thức ăn thông thường hoặc nhu cầu protein-năng lượng; giảm hấp thu (kém hấp thu/tiêu hóa kém); tình trạng bệnh lý (có hoặc không có hội chứng viêm)

Cuối cùng, vì giảm cân thường xảy ra ở nhiều yếu tố ở người cao tuổi, nên tìm tư vấn y tế nếu các dấu hiệu gầy xuất hiện.

P.A.T (NASATI), theo Santé Magazine, 9/2023