Xây dựng mô hình sản xuất lúa gạo an toàn bền vững theo chuỗi giá trị tại tỉnh Đắk Lắk
Cập nhật vào: Thứ tư - 22/01/2025 03:15
Cỡ chữ
Đại hội Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI nhiệm kỳ 2015-2020 đã xác định: Tập trung lãnh đạo đầu tư cho nông nghiệp, nông dân nông thôn gắn với đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới; chú trọng sản xuất nông nghiệp hàng hóa, thâm canh, chuyên canh, tăng năng suất, hiệu quả ngành nông nghiệp, gắn với công nghiệp chế biến; hình thành vùng chuyên canh sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, xây dựng vùng thương hiệu đặc sản nông nghiệp; chú trọng tái cơ cấu nông nghiệp, từng bước đưa nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững. Đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, nông nghiệp sạch, ứng dụng công nghệ cao tạo ra sản phẩm có năng suất, chất lượng, có khả năng cạnh tranh cao. Phát triển và nhân rộng các mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, nâng mức thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn.
Là tỉnh thuần nông, Đắk Lắk còn nhiều khó khăn: tỷ trọng nông nghiệp cao, quy mô kinh tế nhỏ. Sức cạnh tranh của các doanh nghiệp còn hạn chế, phát triển dịch vụ chưa có bước đột phá, các mô hình sản xuất hàng hóa quy mô còn nhỏ, phân tán, thiếu tính liên kết và bền vững…
Với gần 100.00ha sản xuất lúa, năng suất trung bình đạt 5,8 tấn/ha, nhưng chưa phát huy hết những tiềm năng sẵn có mà thiên nhiên ưu đãi cho tỉnh Đắk Lắk (đất, nước, khí hậu...). Cơ cấu giống lúa của tỉnh khá phong phú, tuy nhiên có nhiều giống bị nhiễm sâu bệnh, áp dụng quy trình vào sản xuất của người nông dân không đầy đủ làm cho nhiều loài sâu bệnh hại như rầy nâu, bệnh đạo ôn ngày càng nghiêm trọng. Bên cạnh đó còn thiếu những nghiên cứu ứng dụng phù hợp với đặc điểm của tỉnh để tăng hiệu quả đầu tư, tăng tính hấp dẫn cho nhà đầu tư… Tình trạng sản xuất phân tán, manh mún, không theo quy hoạch, việc đầu tư thâm canh chưa thống nhất theo quy trình kỹ thuật, số lượng, chất lượng, quy cách không đồng đều, diện tích lúa đạt chứng nhận VietGAP rất ít so với tiềm năng, vì vậy, hầu hết lúa hàng hóa lương thực của tỉnh đều do các thương lái tiêu thụ. Đời sống nông dân trong nói chung còn thấp do thu nhập chủ yếu từ nông nghiệp truyền thống.
Mối liên kết giữa sản xuất; thu mua; chế biến; bảo quản; tiêu thụ chưa được hình thành. Vai trò của Doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất còn mờ nhạt; cơ sở chế biến, bảo quản chưa đáp ứng về quy mô và công nghệ thô sơ. Việc xây dựng thương hiệu, chứng nhận thực hành sản xuất tốt VietGAP; nhãn hiệu hàng hóa; chỉ dẫn địa lý chưa được thực hiện. Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, mặc dù các địa phương, doanh nghiệp cũng đã chú trọng đến việc xây dựng thương hiệu gạo nhằm nâng cao giá trị sản phẩm nhưng sản lượng gạo có thương hiệu bán ra thị trường vẫn rất ít so với con số 750.000 tấn lúa mà Đắk Lắk sản xuất mỗi năm. Làm thế nào để tận dụng, phát huy được các cơ hội, tiềm năng, thế mạnh, vượt qua thách thức, khắc phục những hạn chế của ngành, đẩy mạnh sản xuất lúa gạo an toàn, tập trung, theo chuỗi giá trị gắn với xây dựng thương hiệu gạo quốc gia, hướng tới đẩy mạnh xuất khẩu gạo là vấn đề đang đặt ra cần giải quyết.
Xuất phát từ thực tiễn trên, ThS. Trần Quang Trung cùng nhóm nghiên cứu tại Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Thanh Bình thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk thực hiện đề tài “Xây dựng mô hình sản xuất lúa gạo an toàn bền vững theo chuỗi giá trị tại tỉnh Đắk Lắk” với mục tiêu Tiếp nhận và ứng dụng thành công tiến bộ kỹ thuật sản xuất lúa, gạo an toàn, bền vững đạt tiêu chuẩn VietGAP. Xây dựng thành công mô hình liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ lúa gạo an toàn theo chuỗi giá trị, hình thành cánh đồng mẫu lớn, tạo vùng nguyên liệu chất lượng cao, ổn định và bền vững nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất lúa gạo tại Đắk Lắk.
Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:
1. Tiếp nhận và làm chủ các quy trình kỹ thuật: Dự án đã chuyển giao, tiếp nhận và làm chủ 03 quy trình công nghệ: 01 Quy trình hướng dẫn kỹ thuật sản xuất thương phẩm giống lúa Đài Thơm 8 theo tiêu chuẩn VietGap; 01 Quy trình thu hoạch lúa và chế biến gạo chất lượng cao; 01 Quy trình xử lý phụ phẩm rơm rạ sau thu hoạch thành phân hữu cơ. Các quy trình được chỉnh sửa, bổ sung phù hợp với điều kiện sinh thái của địa phương, đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với các quy trình thông thường.
2. Xây dựng được mô hình ứng dụng công nghệ sản xuất lúa Đài Thơm 8 theo tiêu chuẩn VietGAP tại các huyện Lắk, Krông Ana (tỉnh Đắk Lắk), quy mô 300 ha, năng suất thực thu trung bình đạt 8,286 tấn/ha tăng 1,286 tấn/ha (18,37%) so với thuyết minh đặt hàng. Tổng sản 18 lượng thóc đạt 2.485,9 tấn.
3. Mô hình liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ lúa, gạo an toàn: Thu mua 800 tấn lúa Đài Thơm 8 chế biến được 509 tấn gạo thành phẩm xuất bán cho HTX Nông Phú đuợc 500 tấn gạo Đài Thơm 8 chất lượng cao.
4. Dự án đã tổ chức thực hiện xử lý phế phụ phẩm rơm rạ sau thu hoạch, đã sử dụng 2.500 lít chế phẩm sinh học Emina để xử lý 1000 tấn nguyên liệu thu được khối lượng phân hữu cơ thành phẩm là 633 tấn.
5. Đào tạo cho 05 người là cán bộ kỹ thuật viên cơ sở. Tập huấn cho 400 lượt nông dân về kỹ thuật sản xuất lúa gạo theo VietGAP tại Đắk Lắk.
6. Vụ Hè Thu 2022, đã triển khai mở rộng diện tích trồng giống lúa Đài Thơm 8 đạt tiêu chuẩn VietGap, với diện tích 600 ha tại 2 huyện vùng triển khai dự án, với năng suất bình quân tại huyện Krông Ana là 7,61 tấn/ha và tại huyện Lắk đạt năng suất trung bình 7,46 tấn/ha.
Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 23210/2023) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.
Đ.T.V (NASATI)