Việt Nam đang mở cửa nền kinh tế và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Để quá trình này thực hiện thành công, cần phải khai thác có hiệu quả các lợi thế so sánh của đất nước trong từng thời kỳ, phát triển và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc tế. Việc huy động hợp lý các nguồn vốn nước ngoài nói chung và nguồn vốn vay nợ nước ngoài nói riêng là một trong những vấn đề đã được nhiều nước áp dụng và Việt nam cũng đã thực hiện trong thời gian qua. Mặc dù đã đạt được các kết quả đáng ghi nhận như đáp ứng nhu cầu vốn cho công cuộc phát triển kinh tế-xã hội, hỗ trợ nguồn ngoại tệ, tranh thủ hiệu quả nguồn vốn vay ưu đãi cho đầu tư phát triển, thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp...

Tuy nhiên, còn có hạn chế nhất định, trong đó có việc kiểm soát an toàn các chỉ tiêu về nợ nước ngoài. Để khắc phục các tồn tại này, đồng thời đề ra một số giải pháp mới trong công tác quản lý nợ nước ngoài, đảm bảo phù hợp với điều kiện phát triển mới của nền kinh tế đất nước, ThS. Võ Hữu Hiển đã phối hợp với các cộng sự tại Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại thực hiện đề tài: “Xác định giới hạn cảnh báo chỉ tiêu an toàn nợ nước ngoài tại Việt Nam” từ năm 2020 đến năm 2021.

Trên cơ sở nghiên cứu tổng quan về nợ nước ngoài, đề tài tiến hành phân tích và đánh giá thực trạng nợ nước ngoài và việc thực hiện các chỉ tiêu an toàn nợ nước ngoài ở Việt Nam, qua đó đề xuất những định hướng, giải pháp xác định giới hạn cảnh báo chỉ tiêu an toàn nợ nước ngoài nhằm đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.

Đề tài đã hệ thống hoá những vấn đề có tính chất tổng quan về nợ nước ngoài, từ nguyên nhân phát sinh, các khái niệm và cách phân loại, đưa ra những chỉ tiêu cơ bản để đánh giá về nợ bền vững, cho đến việc đề cập đến một số kinh nghiệm quốc tế về kiểm soát an toàn nợ quốc gia.

Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng vốn vay nước ngoài, nhất là vay ODA, vay ưu đãi đã mang lại nhiều lợi ích cho đất nước, là nguồn vốn quan trọng bổ sung cho đầu tư phát triển, nguồn ngoại tệ cho nền kinh tế, mang đến công nghệ mới, kỹ năng quản lý hiệu quả và các cơ hội kinh doanh mới. Đồng thời, việc huy động nguồn lực này cũng bao gồm cả các yếu tố rủi ro và bất hợp lý cần có giải pháp quản lý, giám sát phù hợp với xu thế mới.

Trên cơ sở đề cập đến các định hướng trong huy động và sử dụng vốn, các tác đã đề xuất các nhóm giải pháp, trong đó các có khuyến nghị quan trọng như: Việt Nam cần xác định và đo lường nợ nước ngoài theo phương pháp luận được quốc tế thống nhất và nhất quán giữa các tổ chức, bao gồm dựa trên loại tiền tệ và nguyên tắc cư trú; chỉ nên đặt trần nợ nước ngoài trung hạn cho nợ nước ngoài của khu vực công, tốt nhất là nợ bằng ngoại tệ để giải quyết các rủi ro tỷ giá. Nợ nước ngoài của khu vực tư nên được loại trừ khỏi trần nợ. Thay vào đó, các cơ quan chức năng nên xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm để theo dõi việc trả nợ nước ngoài của khu vực công và khu vực tư và có biện pháp khắc phục phù hợp; các cơ quan chức năng nên xóa bỏ mức trần cứng đối với tổng mức vay nợ nước ngoài của khu vực tư. Các biện pháp an toàn tài chính hoặc CFM là những phương án khả thi để tránh tích tụ rủi ro hệ thống và giải quyết khủng hoảng sắp xảy ra nhưng cần được thiết kế và hiệu chỉnh cẩn thận dựa trên môi trường tài chính và doanh nghiệp của Việt Nam. Cần tăng cường giám sát của khu vực tài chính, khu vực FDI và nên có biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân phi tài chính và phi FDI.

Kết quả nghiên cứu sẽ được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc hoạch định chính sách quản lý nợ, phục vụ cho các hoạt động nghiên cứu, giảng dạy trong các cơ quan nghiên cứu và nhà trường.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (Mã số 21347/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

N.P.D (NASTIS)