Tại Việt Nam, hệ thống các tổ chức bảo tồn quỹ gen sinh vật của quốc gia bao gồm 17 cơ quan đầu mối thuộc 7 bộ, ngành phối hợp với 70 cơ quan tham gia trên phạm vi cả nước hàng năm thực hiện các nhiệm vụ bảo tồn và khai thác nguồn gen. Mỗi đơn vị bảo tồn đều xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) ở các cấp độ khác nhau để đáp ứng các yêu cầu cơ bản cho các đơn vị bảo tồn khác nhau và phương thức khai thác sử dụng cũng khác nhau. Vì vậy, CSDL quỹ gen sinh vật còn tản mạn theo từng nhóm đối tượng do các cơ quan đầu mối thiết lập, tổ chức dữ liệu theo mục đích của từng đơn vị. Dữ liệu được quản lý bằng nhiều loại Phần mềm máy tính phát triển trên các nền tảng đa dạng. Hạ tầng công nghệ thông tin lạc hậu chưa đáp ứng khả năng truy xuất thông tin trực tuyến qua mạng máy tính. Hầu hết các CSDL chưa có cả hai giao diện tiếng Việt và tiếng Anh. Vì thế, dữ liệu về Bảo tồn quỹ gen sinh vật hiện nay thường rất rời rạc, chồng chéo và không thống nhất tạo nên bộ dữ liệu khổng lồ nhưng không có sự kết nối, chia sẻ trong hệ thống. Những tồn tại trên làm ảnh hưởng lớn đến quản lý nhà nước về tài nguyên sinh vật, làm giảm hiệu quả công tác bảo tồn tài nguyên sinh vật và đa dạng sinh học.

Xuất phát từ thực tế trên, nhóm nghiên cứu của KS. Nguyễn Tiến Hưng tại Trung tâm Tài nguyên Thực vật đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quỹ gen quốc gia” trong thời gian từ năm 2017 đến năm 2021.

Đề tài hướng đến thực hiện mục tiêu xây dựng được hệ thống CSDL quốc gia để quản lý thống nhất, hiệu quả các dữ liệu về công tác bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen sinh vật của Việt Nam.

Đề tài đã xây dựng 07 cấu trúc CSDL quỹ gen quốc gia phù hợp với CSDL quỹ gen Quốc tế tương ứng với các nhóm đối tượng nguồn gen cụ thể: 6 CSDL quỹ gen cây trồng nông nghiệp, cây Lâm nghiệp, cây Thuốc, Vật nuôi, Thủy sản, Vi sinh vật có cùng cấu trúc dữ liệu và CSDL quỹ gen sinh vật quôc gia.

Bộ 7 Phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu sử dụng hệ điều hành Microsoft Window, Window Internet Information Services, Hệ quản trị CSDL MS SQL server với bộ công cụ: Công cụ quản trị hệ thống, Công cụ quản trị dữ liệu, công cụ tìm kiếm, Công cụ cập nhật, website dùng chung cho cả người quản lý Ngân hàng gen và người quan tâm với khả năng xin cấp nguồn gen qua mạng. Giao diện song nghữ Việt-Anh, ứng dụng đa nền tảng, Phần mềm có khả năng hoạt động cả trong môi trường Internet và máy tính cá nhân đơn lẻ (local host) đáp ứng yêu cầu lưu giữ, quản lý, sử dụng và chia sẻ dữ liệu về bảo tồn, sử dụng hiệu quả và bền vững nguồn gen sinh vật đã được xây dựng .

Trên nền tảng phần cứng bao gồm 02 máy chủ CSDL cùng 02 bộ phần mềm bản quyền SQL server, 01 máy chủ Web, lưu điện cho server, hệ thống đường truyền và cân bằng tải và phụ kiện nâng cấp cấu hình server được lắp đặt tại Trung tâm Tài nguyên thực vật và 06 bộ máy trạm trang bị cho 6 cơ quan phụ trách CSDL. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã xây dựng dự thảo quy định về cơ chế quản lý, phân cấp vận hành hệ thống CSDL quỹ gen quốc gia và tham vấn dự thảo để hoàn chỉnh trình cấp có thẩm quyền phê duyệt thực hiện

Sản phẩm của đề tài cung cấp cơ sở pháp lý cho việc định hướng nghiên cứu, bảo tồn, phát triển và sử dụng nguồn gen thực vật, động vật, vi sinh vật của Việt Nam một cách hiệu quả và bền vững.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20394/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)