Đánh giá tiềm năng sử dụng hiệu quả năng lượng là một nội dung quan trọng trong chính sách năng lượng của các nước trên thế giới. Nhiều nước và tổ chức quốc tế đã có những đánh giá về sử dụng hiệu quả năng lượng ở nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghiệp, tòa nhà, giao thông vận tải… Phương pháp phổ biến cho việc phân tích đánh giá là (i) tính toán chi phí vòng đời của các biện pháp và (ii) sử dụng công cụ Đường cong chi phí biên (MACC) để xếp thứ tự các biện pháp theo chi phí thực hiện. Kết quả từ MACC sẽ là một cơ sở quan trọng đề đánh giá tiềm năng tiết kiệm năng lượng và nguồn lực cần thiết để đạt được các mức tiết kiệm năng lượng cần thiết.

Một số nghiên cứu do các tổ chức quốc tế và chuyên gia trong nước đã tiến hành đánh giá các biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng. Tuy nhiên, những nghiên cứu này đều có những hạn chế (i) các giải pháp chưa cụ thể và đầy đủ cho toàn ngành công nghiệp và/hoặc (ii) các giải pháp chỉ tập trung vào một ngành công nghiệp cụ thể. Vì thế, nhóm nghiên cứu tại Viện Năng lượng đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu xây dựng công cụ đánh giá và xếp hạng các biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả trong các phân ngành công nghiệp” từ năm 2017 đến 2018. Chủ nhiệm đề tài là TS. Nguyễn Ngọc Hưng. Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu và xây dựng công cụ nhằm mục đích đánh giá tiềm năng tiết kiệm và xếp hạng các biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả trong các phân ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng chính ở Việt Nam.

Đề tài đã hoàn thành việc thu thập, phân tích và xử lý số liệu của 5 phân ngành công nghiệp đã có những báo cáo đánh giá chuyên sâu về SEC và các giải pháp TKNL. Đề tài đã xây dựng một công cụ dựa trên nền tảng MS Excel để tạo việc thuận lợi cho quá trình nhập số liệu và phân tích các giải pháp TKNL từ nhiều phân ngành công nghiệp khác nhau. Công cụ IE-E2MACC được xây dựng trong khuôn khổ Đề tài đã đáp ứng được yêu cầu trong Đề cương nghiên cứu trong việc đánh giá và xếp thứ hạng ưu tiên đối với các giải pháp TKNL. Ngoài ra, công cụ này có tính mở trong việc cập nhật và bổ sung thêm các giải pháp TKNL trong các phân ngành công nghiệp khác trong tương lai.

Đề tài đã thực hiện phân tích và đánh giá 5 phân ngành công nghiệp với 17 quá trinh/sản phẩm khác nhau, bao gồm: đồ uống, dệt, giấy, thép, xi măng. Tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng năm 2016 của các phân ngành công nghiệp này khoảng 10,8 MTOE. Nhu cầu năng lượng dự báo tăng lên mức 17,1 MTOE vào năm 2025 và tăng lên đến 26,8 MTOE vào năm 2030.

Phát thải CO2 cơ sở được ước tính tăng từ mức 57,7 triệu tấn CO2 năm 2016 tăng lên đến 89,2 triệu tấn CO2 năm 2020 và 143,2 triệu tấn CO2 năm 2030. Phát thải CO2 bao gồm cả phát thải từ sản xuất điện năng.

Qua kết quả tính toán từ Công cụ IE-E2MACC, mức chi phí trung bình trọng số của cả phân ngành có giá trị trong khoảng -2USD/GJ đến 2USD/GJ. Các ngành có mức chi phí trung bình trọng số hấp dẫn nhất là xi măng, sợi, dệt, đồ uống không ga, bia quy mô vừa và nhuộm. Các ngành cán thép và sản xuất gang có mức chi phí thực hiện trung bình trọng số dương.

Tổng hợp kết quả đánh giá cho thấy, mức đầu tư cho toàn bộ các giải pháp tiêt kiệm năng lượng là 35,1 nghìn tỷ VNĐ vào năm 2020 và 96,9 nghìn tỷ VNĐ vào năm 2020. Các giải pháp TKNL ở năm 2020 có thể góp phần tiết kiệm chi phí nhiên liệu khoảng 8,2 nghìn tỷ VNĐ/năm và ở năm 2030 là 34,9 nghìn tỷ VNĐ.

Tổng hợp tất cả các phân ngành đánh giá, mức giảm phát thải CO2 tổng cộng là 4,97 triệu tấn CO2 vào năm 2020 và 15,17 triệu tấn CO2 vào năm 2030. Thực hiện các biện pháp TKNL góp phần làm giảm tốc độ tăng phát thải CO2 từ 6,7%/năm xuống 5,9%/năm trong cả giai đoạn 2016-2030.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 15637) tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.

N.P.D (NASATI)