Trung du và miền núi phía Bắc là nơi sinh sống của hơn 13 triệu dân thuộc 43 dân tộc anh em, trong đó có hơn 6 triệu thuộc dân tộc ít người. Là vùng có vị trí chiến lược về kinh tế, chính trị, văn hoá và an ninh quốc phòng của nước ta, có nhiều tiềm năng to lớn cho phát triển nông lâm nghiệp hàng hoá. 

Đặc biệt trong vùng có nhiều tiểu vùng sinh thái với đặc thù riêng về điều kiện tự nhiên như: Sa Pa - Lào Cai; Sìn Hồ - Lai Châu; Đồng Văn - Hà Giang; Mộc Châu - Sơn La; Ngân Sơn - Bắc Cạn; Tam Đảo - Vĩnh Phúc; Mẫu Sơn - Lạng Sơn.... đây là nguồn tài nguyên lạnh, có lợi thế mà các tỉnh khác trong nước, thậm chí kể cả các nước trong khối ASEAN không có hoặc chỉ có ở mức rất hạn chế như ở Thái Lan, Inđônêxia... Với độ lạnh khác nhau là cơ sở để xây dựng những vùng phát triển cây ăn quả ôn đới thích hợp, những cây công nghiệp, cây trồng bản địa mang tính đặc thù của vùng, làm cơ sở để phát triển những cây ra, cây hoa chất lượng cao. 

Với tiềm năng về quỹ đất (150.000 ha) có tài nguyên lạnh từ 150 - 600 CU, với nguồn nhân lực dồi dào cho phép một số tỉnh miền núi phía Bắc phát triển các chủng loại cây trồng đặc sản mà ở đồng Bằng và các vùng khác không thể phát triển được, đây là loại sản phẩm đặc sản đáp ứng nhu cầu thị trường tiêu dùng trong nước và có khả năng xuất khẩu.

Với lợi thế là vùng núi cao biên độ nhiệt độ chênh lệch ngày và đêm lớn, mặt khác bức xạ mặt trời cao rất thích hợp cho quá trình tổng hợp chất hữu cơ. Các loại cây trồng: cây ăn quả, cây hoa, cây rau, cây lúa... có sản phẩm đặc trưng. 

Trong các năm gần đây, trong vùng đã xuất hiện những mô hình chuyển đổi từ các cây trồng không hiệu quả, các diện tích trồng cây thuốc phiện... sang trồng rau, hoa và một số cây ăn quả... một số mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên việc chuyển đổi còn mang tính tự phát, manh mún, mặt khác chưa phát huy hết tiềm năng lợi thế trong vùng, chưa tạo ra vùng hàng hoá lớn, chất lượng sản phẩm còn thấp chưa thuyết phục được người tiêu dùng. Trong lĩnh vực nghiên cứu cây ăn quả ôn đới ở nước ta hiện nay chưa có một nghiên cứu nào mang tính đồng bộ vẫn còn rất nhiều tồn tại mà khó có thể phát triển được như: nghiên cứu về giống, bộ giống cho từng vùng, quy trình kỹ thuật, công tác quảng bá sản phẩm...

Xuất phát từ thực tế khách quan trên, nhóm nghiên cứu chúng tôi gồm Cơ quan chủ quản Viện Khoa học kinh tế Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc phối hợp cùng Chủ  hiệm đề tài Đỗ Sỹ An đã đề xuất và được giao thực hiện đề tài: “Nghiên cứu tuyển chọn và phát triển một số cây ăn quả ôn đới (hồng, lê, đào) ở phía Bắc”. 

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

- Đã điều tra và xác định được các tiểu vùng có khả năng phát triển cây ôn đới vùng miền núi phía Bắc, xác định được những điều kiện thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển cây ăn quả ôn đới. 

- Đã thu thập trong nước và trồng bảo tồn được 11 giống đào, 5 giống hồng và 23 giống lê tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Cây ôn đới. 

- Đã nhập nội được 8 giống cây ăn quả ôn đới từ Vân Nam- Trung Quốc gồm: 3 giống lê, 3 giống đào, 2 giống hồng là các giống triển vọng đang được khuyến khích phát triển tại Vân Nam. 

- Kết quả khảo nghiệm giống đã xác định được: 2 giống hồng (Fuyu, Jiro); 1 giống đào (Flordaprince); 2 giống lê (BV1; DL21) có khả năng phát triển tốt cho năng suất và chất lƣợng tốt tại các tiểu vùng khí hậu ôn đới vùng miền núi phía Bắc. 

Đã được hội đồng khoa học Bộ NN&PTNT đề xuất 2 giống đào ĐMN1 (Flordaprince ) và lê LMN1 (BV1) là 2 giống sản xuất thử. Đã hoàn thiện Quy trình kỹ thuật canh tác bền vững cây ăn quả ôn đới: Trồng với mật độ 500 cây/ha, tạo tán hình phễu riêng cây lê kết hợp vin cành, đốn tỉa thƣờng xuyên và trồng xen cây họ đậu cho cả 3 loại cây (hồng, lê, đào) cây sinh trƣởng, phát triển tốt, năng suất cao, có khả năng ứng dụng cao tại vùng miền núi phía Bắc đƣợc thông qua hội đồng khoa học cơ sở. 

Đã xây dựng 9ha mô hình theo thuyết minh đề tài đang phát triển tốt và chuyển giao kỹ thuất cho 180 hộ nông dân. 

Đã đào tạo thành công 01 thạc sỹ, tham quan và học tập kinh nghiệm cho 3 cán bộ tại Vân Nam - Trung Quốc, đăng 03 bài báo trên Tạp chí Khoa học công nghệ Nông nghiệp Việt Nam và Hội thảo quốc gia về khoa học cây trồng lần thứ 2.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 15277/2018) tại Cục Thông tin KH&CNQG.

Đ.T.V (NASATI)