Nhằm thiết lập được mô hình thiếu máu cục bộ-tái tưới máu cơ tim (TMCBCT) ex vivo và in vitro trên tim chuột cô lập và tế bào tim chuột nuôi cấy và các quy trình đánh giá tác dụng bảo vệ tim hướng đích ty thể của các chất; sàng lọc được một số chất, hợp chất từ dược liệu có tác dụng bảo vệ cơ tim cao sử dụng các mô hình TMCBCT và các quy trình thiết lập được; đánh giá được cơ chế tác dụng hướng đích ty thể của các chất, hợp chất có tác dụng bảo vệ cơ tim cao được tìm ra, TS. Vũ Thị Thu cùng các cộng sự tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu, sàng lọc chất có tác dụng bảo vệ cơ tim hướng đích ty thể sử dụng mô hình thiếu máu cục bộ cơ tim trên tim chuột cô lập và tế bào tim chuột nuôi cấy”.

Sau một thời gian triển khai thực hiện, các kết quả nghiên cứu đạt được như sau:

1. Thiết lập được mô hình, quy trình thí nghiệm; lưu mẫu mẫu cDNA, protein; dữ liệu phân tích sơ bộ và chi tiết của dược/hoạt chất:

- Thiết lập được quy trình nuôi cấy, mô hình TMCBCT sử dụng tim chuột và tế bào H9C2; tổng quan tài liệu, viết báo, viết báo cáo: báo cáo tổng kết theo giai đoạn năm nhất (kết quả TCC chưa công bố, bài báo tổng quan ISI bàn luận vấn đề liên quan nội dung nghiên cứu); thiết lập nuôi tế bào và đánh giá quy trình nuôi, chất lượng tế bào (kết quả được công bố tạp chí trong nước, bài báo có nội dung liên quan đến FCCP); thiết kế buồng hypoxia và kiểm chuẩn chất lượng buồng thiết kế phục vụ phân tích tiếp theo (kết quả được công bố trên tạp chí uy tín trong nước, bài báo có nội dung thiết kế vào đánh giá hiệu quả buồng hypoxia); đánh giá tác động của dung môi DMSO dùng để chuẩn bị chất nghiên cứu (Kết quả nghiên cứu đang được gửi đăng trên tạp chí chuyên ngành trong nước);

 - Sàng lọc được 26 chất, 4 cao có tiềm năng và đánh giá trong mô hình thiết lập được kết hợp với việc sử nhiều dụng phương pháp, quy trình thí nghiệm phân tích tác dụng hướng đích ty thể của thuốc hay hoạt chất bảo vệ tim khỏi tổn thương do TMCBCT; Một phần nội dung nghiên cứu được công bố trong Luận văn cao học. Hơn nữa, các kết quả phân tích dựa vào các quy trình thiết lập được công bố trong các công trình khoa học như: bài báo ISI, bài báo trong nước, báo cáo hội nghị khoa học;

 - Sàng lọc và đánh giá được cơ chế tác động nội bào ở mức độ bào quan, phân tử của Naringin, Liquiritin, Hesperidin, Majonoside-R2 và cao sâm Việt Nam (kết quả đã được công bố và đang được gửi đăng báo);

 - Lưu giữ được một số lượng mẫu RNA, cDNA library, proteins phục vụ đánh giá biểu hiện genes, proteins;

 - Kết quả biểu hiện PGC1α, PGC1ß, TFAM, GADPH, TFB2M, NRF1, NRF2, ATP5i, NDUFS2, NUDFS5, NDUFS6, PPAR, SOD, Bcl2, Bax... (phân tích bằng realtime PCR và western blot).

Các kết quả đạt thể hiện được tính mới, ý nghĩa khoa học, giá trị thực tiễn: tìm được các hoạt chất mới có tác dụng tốt trong TMCBCT hướng đích tác dụng đến ty thể, đặc biệt là có các chất/cao được chiết xuất từ loài Sâm đặc hữu quý hiếm của Việt Nam (ví dụ, Sâm Việt Nam hay Sâm Ngọc Linh).

Việc tìm ra tác dụng mới của dược liệu (Sâm Việt Nam, Cam thảo, ...), đánh giá được chất mới từ loài đặc hữu với cơ chế sinh bệnh lý ở mức độ phân tử tế bào sẽ góp phần chứng minh và nâng tầm giá trị dược liệu quý của Việt Nam.  Kết quả nghiên cứu là cơ sở dữ liệu khoa học góp phần hỗ trợ tốt cho các công việc tìm và điều chế thuốc mới trong điều trị bệnh liên quan; mô hình khí thiết lập được và các quy trình phân tích hướng đích ty thể là khá mới ở Việt Nam. Do vậy, các công việc này có ý nghĩa ứng dụng trong việc đánh giá thuốc, sàng lọc chất/hoạt chất tổng hợp/tự nhiên khác trong bệnh lý TMCBCT; ngoài ra, các quy trình phân tích ty thể có thể được ứng dụng trong các nghiên cứu sinh-y bệnh học khác.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 19798/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

P.T.T (NASATI)