Cùng với sự phát triển kinh tế, môi trường nông thôn đang đối mặt với áp lực ô nhiễm ngày càng lớn từ nhiều nguồn khác nhau như gia tăng dân số, lạm dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, cũng như việc thiếu xử lý chất thải từ chăn nuôi, nông nghiệp, sinh hoạt và sản xuất. Đặc biệt, tại các khu vực tập trung đông người như dân cư, trường học, bệnh viện, lượng nước thải sinh hoạt hàng ngày thải ra môi trường là rất lớn. Mặc dù nước thải từ hoạt động vệ sinh cá nhân thường được xử lý tại nguồn thông qua nhà tiêu hợp vệ sinh theo các chương trình môi trường, nhưng thực tế lượng nước thải từ các hoạt động sinh hoạt và sản xuất khác vẫn xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm cộng đồng.

 

Trong bối cảnh đó, tại vùng Bắc Trung Bộ, hoạt động chăn nuôi lợn chiếm một vai trò quan trọng trong kinh tế địa phương. Theo số liệu năm 2016 của Tổng cục Thống kê, về số lượng đầu lợn, vùng Bắc Trung Bộ đứng thứ 3 cả nước, nhưng về số lượng cơ sở chăn nuôi lại chỉ chiếm 9,5%, cho thấy quy mô trung bình của các cơ sở chăn nuôi tại đây tương đối cao so với nhiều vùng khác. Điều này đặt ra yêu cầu hết sức cấp bách đối với việc xử lý nước thải từ các trang trại lợn quy mô vừa và nhỏ trong vùng nhằm đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường.

Nhằm giải quyết vấn đề cấp bách này, TS. Dương Quốc Huy đã cùng các cộng sự tại Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam thực hiện đề tài: “Nghiên cứu, lựa chọn công nghệ phù hợp xử lý chất thải (sinh hoạt, chăn nuôi) qui mô vừa và nhỏ phục vụ Chương trình xây dựng nông thôn mới vùng Bắc Trung Bộ” nhằm xác định được các công nghệ phù hợp có khả năng nhân rộng để xử lý hiệu quả chất thải (chăn nuôi, sinh hoạt) qui mô vừa và nhỏ tại vùng Bắc Trung Bộ, từ đó giảm thiểu ô nhiễm môi trường và góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Kết quả của đề tài được kỳ vọng sẽ cung cấp một giải pháp phù hợp để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường từ chất thải sinh hoạt và chăn nuôi tại nước ta hiện nay.

Để đạt được mục tiêu đề ra, đề tài đã tập trung vào việc lựa chọn và xây dựng 04 mô hình công nghệ xử lý chất thải khác nhau tại một số xã nông thôn mới, nhằm tạo cơ sở để nhân rộng ra các tỉnh Bắc Bộ. Sau một thời gian triển khai, đề tài đã thu được một số kết quả quan trọng. Các kết quả này bao gồm việc khảo sát, đánh giá thực trạng và đề xuất các công nghệ phù hợp để xử lý chất thải sinh hoạt và chăn nuôi quy mô vừa và nhỏ; lựa chọn địa điểm, thiết kế công nghệ cho các mô hình ứng dụng xử lý chất thải tại một số xã nông thôn mới thuộc vùng Bắc Trung Bộ (dự kiến tại Nghệ An và Hà Tĩnh); và xây dựng Tài liệu hướng dẫn chi tiết về lựa chọn công nghệ, thiết kế, xây dựng công trình xử lý chất thải sinh hoạt và chăn nuôi lợn quy mô vừa và nhỏ vùng Bắc Trung Bộ, kèm theo các buổi Tập huấn chuyển giao kết quả.

Kết quả khảo sát và đánh giá hiện trạng môi trường đã cung cấp cái nhìn tổng thể về vấn đề ô nhiễm và các giải pháp công nghệ đang áp dụng trong khu vực, làm nền tảng cho việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp công nghệ mới, đồng thời có thể sử dụng để tham khảo cho các nghiên cứu liên quan khác trong vùng Bắc Trung Bộ nói riêng và trên cả nước nói chung. Dựa trên khảo sát này, đề tài đã đề xuất được công nghệ phù hợp cũng như thiết kế chi tiết các mô hình để xử lý nước thải, chất thải sinh hoạt và chăn nuôi quy mô vừa và nhỏ tại các địa điểm được lựa chọn, góp phần cung cấp một giải pháp rất chi tiết để xử lý các vấn đề môi trường trong khu vực nói riêng và trên cả nước nói chung. Đáng chú ý, Tài liệu hướng dẫn áp dụng công nghệ được xây dựng trong khuôn khổ đề tài, kèm theo các thiết kế mẫu và phụ lục tính toán chi tiết, là một nguồn tài liệu quý giá có thể hỗ trợ đắc lực cho các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường các cấp, đơn vị nghiên cứu và tư vấn trong việc lựa chọn giải pháp, xác định quy mô công trình xử lý nước thải, chất thải quy mô vừa và nhỏ tại vùng nông thôn Bắc Trung Bộ nói riêng và trên phạm vi cả nước nói chung.

Các công nghệ xử lý chất thải sinh hoạt và chăn nuôi quy mô vừa và nhỏ được nghiên cứu lựa chọn và áp dụng có tính chất đơn giản, hiệu quả, với suất đầu tư phù hợp nên sẽ thấp hơn hoặc không cao hơn các công nghệ khác tương đương. Bên cạnh đó, với chi phí vận hành thấp phù hợp với điều kiện của người dân vùng nông thôn, các công nghệ này đảm bảo tính bền vững, mang lại tác động và lợi ích thiết thực về kinh tế - xã hội. Việc áp dụng các kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại các địa điểm triển khai, cải thiện môi trường sống của cộng đồng dân cư và nâng cao nhận thức của người dân về việc xử lý ô nhiễm tại địa phương. Đặc biệt, đề tài tập trung nghiên cứu lựa chọn và đề xuất các công nghệ sử dụng phương pháp cơ học, sinh học, không sử dụng năng lượng và hóa chất độc hại, đảm bảo tính thân thiện cao với môi trường tự nhiên và xã hội. Sản phẩm phụ từ quá trình xử lý theo công nghệ đề xuất cũng được khuyến khích tái sử dụng nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng và góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20846/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

P.T.T (NASTIS)