Nhóm các nhà khoa học tại Viện Hóa sinh biển đã đạt được những kết quả quan trọng trong việc tìm kiếm hợp chất mới từ dược liệu hải miên ở vùng biển Khánh Hòa - Bình Thuận. PGS.TS. Phan Văn Kiệm cùng nhóm nghiên cứu tại Viện Hóa sinh biển đã phân lập thành công 84 hợp chất từ một số loài hải miên sinh sống tại khu vực nói trên. Trong số này, có tới 23 hợp chất được xác định là mới và đặc biệt, nhóm đã phát hiện hai hợp chất có hoạt tính gây độc tế bào ung thư tích cực (giá trị IC50 khoảng 1 µM) trong loài hải miên Ianthella basta. Điều này mở ra tiềm năng phát triển nghiên cứu để tạo ra các sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh ung thư.

Loài Ianthella basta

Hiện tại, về hải miên, có rất ít nghiên cứu liên quan đến thành phần loài, phân bố, đặc biệt là thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của hải miên tại các vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam. PGS.TS. Phan Văn Kiệm chia sẻ rằng nghiên cứu về thành phần hóa học của sinh vật biển, trong đó có hải miên, thường gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc thu thập mẫu và xác định thành phần do chúng sống ở dưới biển, đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và kinh nghiệm của các chuyên gia sinh vật biển. Mặc dù các hợp chất từ sinh vật biển thường có hàm lượng thấp và dễ phân hủy, nhưng chúng đóng vai trò quan trọng trong quá trình nghiên cứu và phát triển các loại thuốc mới.

Để giải quyết thách thức này, nhóm nghiên cứu đã thực hiện dự án "Nghiên cứu khai thác dược liệu hải miên ở Khu vực Nam Trung Bộ (vùng biển Khánh Hòa - Bình Thuận)" (Mã số đề tài: TĐDLB0.01/20-22). Kết quả của dự án đã xác định thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của 84 hợp chất từ 10 loài hải miên khác nhau, trong đó có 23 hợp chất mới và 5 hợp chất mang khung carbon mới. Các hợp chất này thuộc nhiều nhóm khác nhau như merosesquiterpene, diterpene, sesterterpene, isomalabaricane triterpene, axit béo, lactone không no, aaptamine alkaloid, hợp chất phenolic, và dẫn xuất của indole.

Đặc biệt, từ loài Rhabdastrella globostellata, nhóm đã phân lập và xác định cấu trúc của 16 hợp chất, trong đó có 7 hợp chất mới, bao gồm 3 hợp chất có khung carbon mới. Ngoài ra, các loài khác như Amorphinopsis fenestrata, Hippospongia fistulosa, Ianthella basta, và nhiều loài khác cũng đóng góp cho danh sách các hợp chất mới và giàu đa dạng.

Kết quả của nghiên cứu không chỉ giúp làm rõ về đa dạng thành phần hóa học của hải miên ở vùng biển Việt Nam mà còn chứng minh giá trị sinh học của các hợp chất từ hải miên. Đây là cơ sở quan trọng cho việc phát triển các sản phẩm bảo vệ sức khỏe từ hải miên. Kết quả của nghiên cứu đã được công bố trên nhiều tạp chí khoa học quốc tế uy tín và được đánh giá cao bởi Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

P.A.T (Tổng hợp)