Sự phát triển của ngành sản xuất vật liệu của bất kỳ xã hội nào cũng không thể tách rời ngành luyện kim như là một trong những ngành chính nhất của nền công nghiệp. Thép là một trong những vật liệu nền quan trọng trong sản xuất công nghiệp luyện kim. Sự phát triển của ngành sản xuất thép xác định mức độ phát triển của nhiều ngành công nghiệp khác như xây dựng, chế tạo máy, đóng tàu, công nghiệp quốc phòng, công nghiệp nhẹ... Đa số các nước thành công về phát triển kinh tế đều xác định ngành thép là ngành kinh tế mũi nhọn và tập trung đầu tư phát triển ngành sản xuất thép.

Đối với Việt nam, việc phát triển ngành sản xuất thép để đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang trở nên cấp thiết. Nhu cầu thị trường về thép nói chung, thép hợp kim nói riêng ở Việt nam là lớn. Sản xuất thép trong nước đáp ứng được phần lớn nhu cầu về thép xây dựng kích thước nhỏ, nhưng công nghệ và thiết bị sản xuất còn lạc hậu, chưa theo kịp trình độ chung trên thế giới. Hầu hết phôi thép chế tạo, thép hợp kim phải nhập khẩu. Vì vậy, Đảng và Nhà nước có chủ trương, kế hoạch, quy hoạch phát triển ngành sản xuất thép với các mục tiêu cụ thể, trong đó ưu tiên phát triển sản xuất thép hợp kim và thép đặc biệt phục vụ sản xuất kinh tế và quốc phòng. Đề tài “Nghiên cứu công nghệ chế tạo thép hợp kim cao và hợp kim đặc biệt mác 38CrNi3MoVA từ sắt xốp” của Công ty Cổ phần Khoáng sản và Luyện kim Việt Nam do ThS. Cao Văn Thủy làm chủ nhiệm thuộc Dự án khoa học công nghệ "Hoàn thiện công nghệ sản xuất sắt xốp và nghiên cứu sử dụng sắt xốp để luyện một số mác thép hợp kim phục vụ kinh tế và quốc phòng" được triển khai nhằm đáp ứng yêu cầu phát huy nội lực để phát triển ngành sản xuất thép hợp kim và hợp kim đặc biệt của đất nước.

Đề tài đã thực hiện đầy đủ các nội dung nghiên cứu về cơ sở khoa học và thực nghiệm theo yêu cầu đã được duyệt, đạt được mục tiêu của đề tài. Các sản phẩm của đề tài bao gồm:

- Đã chế tạo được 2300kg thép hợp kim đặc biệt mác 38CrNi3MoVA từ sắt xốp sản xuất loạt của Công ty Mirex, đủ về chủng loại, vượt về số lượng, đạt mức chất lượng theo yêu cầu đề ra trên các thiết bị công nghiệp, tương đương thép 38XH3MФA (Nga), có thể sử dụng cho quốc phòng;

- Chế tạo được 388kg thép làm khuôn dập nóng 5CrNiMo từ sắt xốp, đạt mức chất lượng theo yêu cầu đề ra;

- Xây dựng được 04 bộ các Quy trình công nghệ để chế tạo thép hợp kim và hợp kim đặc biệt mác 38CrNi3MoVA từ sắt xốp và Tiêu chuẩn kỹ thuật vật tư đầu vào phù hợp với điều kiện hiện tại;

- Đề xuất được giải pháp về công nghệ và thiết bị để sản xuất thép chất lượng cao từ sắt xốp, phù hợp với điều kiện và khả năng đầu tư nhà máy chế tạo thép hợp kim từ sắt xốp của Công ty Mirex.

- Đã hoàn thành các chuyên đề chuyên sâu về các lĩnh vực có liên quan;

Đề tài đã có những đóng góp mới về cơ sở khoa học và thực tiễn trong công nghệ luyện thép hợp kim từ nguyên liệu sắt xốp, cụ thể:

- Đã làm rõ vai trò của sắt xốp khi sử dụng trong phối liệu, đặc biệt về cơ chế khử tạp chất trong quá trình luyện thép;

- Đã đưa ra một số giải pháp công nghệ sử dụng sắt xốp có hiệu quả để luyện thép hợp kim có chất lượng cao và ổn định;

- Phát triển sản phẩm mới từ sắt xốp là Thép nguyên liệu từ sắt xốp, đã được sử dụng ngay, có hiệu quả;

- Khẳng định được sắt xốp do Công ty Mirex sản xuất là một dạng nguyên liệu sạch, có thể sử dụng có hiệu quả để chế tạo thép hợp kim chất lượng cao;

- Xây dựng được các tài liệu kỹ thuật, QTCN để chủ động chế tạo thép hợp kim đặc biệt 38CrNi3MoVA trên quy mô công nghiệp;

- Đề xuất được giải pháp hợp lý để đầu tư công nghệ và thiết bị cho chế tạo thép hợp kim chất lượng cao từ sắt xốp.

Tuy nhiên, Đề tài cần được tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện và phát triển về các giải pháp công nghệ để ổn định chất lượng và nâng cao hiệu quả sử dụng sắt xốp cho chế tạo thép hợp kim chất lượng cao trên quy mô công nghiệp. Kiến nghị Bộ KHCN chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và đơn vị nghiên cứu, sản xuất để xây dựng, ban hành các tiêu chuẩn ngành cho việc sản xuất thép nguyên liệu từ sắt xốp, làm nguyên liệu cho chế tạo thép hợp kim chất lượng cao và dự trữ cho sản xuất quốc phòng, đầu tư phát triển chế tạo thép hợp kim và hợp kim đặc biệt cho quốc phòng và kinh tế.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 17782/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

P.T.T (NASATI)