Trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế đất nước, việc sử dụng vật liệu nổ công nghiệp đã trở nên khá phổ biến và không thể thiếu đối với nhiều lĩnh vực phục vụ phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội đất nước. Tính từ năm 1996 trở lại đây, lĩnh vực vật liệu nổ công nghiệp đã có sự phát triển mạnh mẽ, tốc độ tiêu thụ vật liệu nổ công nghiệp từ 16 nghìn tấn thuốc nổ công nghiệp trong năm 1996 đã tăng lên khoảng 156 nghìn tấn thuốc nổ công nghiệp trong năm 2019.

Việc khai thác than sử dụng lượng vật liệu nổ công nghiệp lớn, chiếm khoảng 60% trong tổng số vật liệu nổ công nghiệp sử dụng tại Việt Nam. Tuy nhiên, khoáng sàng than là sự tích tụ tự nhiên của khoáng vật than ở thể rắn với khối lượng lớn trong lòng đất dưới dạng vỉa hoặc ổ và có sự khác biệt về tính chất và không gian so với đất đá xung quanh, có khả năng thoát khí mê tan dẫn đến các tai nạn, sự cố cháy nổ trong khai thác, đặc biệt tại một số vị trí của khoáng sàng của Công ty Than Mạo Khê, Công ty than Quang Hanh... được xếp hạng mỏ loại I, mỏ có độ thoát khí mê tan siêu hạng. Vì vậy, vật liệu nổ công nghiệp sử dụng để khai thác than cần phải là loại đảm bảo an toàn trong môi trường có khí, bụi nổ, khi sử dụng không gây cháy khí mê tan.

Hiện tại các tổ chức sản xuất vật liệu nổ công nghiệp ban hành tiêu chuẩn cơ sở cho từng loại thuốc nổ nhũ tương an toàn do mình sản xuất. Theo quy định, tiêu chuẩn không mang tính bắt buộc các tổ chức, cá nhân phải áp dụng, từ đó công tác quản lý về kỹ thuật an toàn chưa được chặt chẽ. Trong những năm qua, các loại thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ nói chung đáp ứng được nhu cầu sử dụng và đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật sử dụng trong các mỏ hầm lò có khí nổ tại Việt Nam khi thực hiện đúng các điều kiện nổ mìn theo quy định.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Chủ nhiệm đề tài Đỗ Đức Khoa cùng nhóm nghiên cứu tại Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp thực hiện “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng mức giới hạn an toàn về chỉ tiêu kỹ thuật, yêu cầu quản lý đối với thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí, bụi nổ” với mục tiêu: Hoàn thiện các quy định về thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng; Xây dựng mức giới hạn an toàn về chỉ tiêu kỹ thuật, yêu cầu quản lý đối với thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng.

Để thực hiện nội dung này, nhóm thực hiện nhiệm vụ đã tìm hiểu, thu thập các nguồn tài liệu khác nhau từ: Các quy định về chỉ tiêu đặc tính kỹ thuật của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng của các tổ chức sản xuất vật liệu nổ trên thế giới; các quy định về chỉ tiêu đặc tính kỹ thuật của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng được quy định tại Thông tư số 13/2018/TT-BCT ngày 15 tháng 6 năm 2018 của Bộ Công Thương quy định về quản lý, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp và chỉ tiêu đặc tính kỹ thuật của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng do các tổ chức sản xuất vật liệu nổ công nghiệp tại Việt Nam chế tạo; các tổ chức sử dụng thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng phục vụ khai thác than tại Việt Nam thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam và Tổng công ty Đông Bắc. Tìm hiểu, thu thập các phương pháp thử đối với chỉ tiêu đặc tính kỹ thuật của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng; khả năng thử nghiệm của các tổ chức được chỉ định và các tổ chức sản xuất vật liệu nổ công nghiệp; yêu cầu quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa đối với sản phẩm hàng hóa nhóm 2 quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

- Xây dựng đề cương thực hiện công việc.

- Khảo sát, đánh giá hiện trạng quản lý, sử dụng thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí, bụi nổ.

- Thuê khoán chuyên môn nghiên cứu mức giới hạn về chỉ tiêu kỹ thuật, yêu cầu quản lý của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí, bụi nổ, xây dựng 02 dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia theo đề cương phê duyệt.

- Họp hội thảo lấy ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học… đối với mức giới hạn an toàn về chỉ tiêu kỹ thuật, yêu cầu quản lý của thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí, bụi nổ.

- Lấy ý kiến góp ý dự thảo Quy chuẩn.

- Hoàn chỉnh Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng, lập hồ sơ gửi xin ý kiến thẩm định của Bộ Khoa học và công nghệ và trình Lãnh đạo Bộ Công Thương ký ban hành theo quy định

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí nổ và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có độ thoát khí mê tan siêu hạng đã đưa ra được mức giới hạn an toàn về chỉ tiêu kỹ thuật, yêu cầu quản lý đối với thuốc nổ nhũ tương an toàn dùng cho mỏ hầm lò có khí, bụi nổ.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 19743/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)