Ở Việt Nam, rừng ngập mặn (RNM) phân bố chủ yếu ở 28 tỉnh ven biển thuộc các vùng Đông Bắc, Đồng bằng Sông Hồng, Duyên hải miền Trung, Đông Nam bộ và Tây Nam bộ với trổng diện tích. RNM đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cố định phù sa, lấn biển, hạn chế xói lở, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Công tác phục hồi RNM thường gặp nhiều khó khăn do các kỹ thuật phục hồi rừng chưa phù hợp và hiệu quả cho từng vùng, địa phương cụ thể. Các hạn chế về giống chưa được tuyển chọn, cây con kém chất lượng, thiếu sự chọn lọc đa dạng loài cây phục RNM; kỹ thuật phục hồi thiếu sự bảo vệ cây con khỏi các tác động vật lý trong giai đoạn phát triển ban đâu, phương thức trồng chưa phù hợp với điều kiện tại mỗi địa phương. Do vậy, cây trồng sinh trưởng kém, tỷ lệ thành rừng thấp (nhiều nơi chỉ đạt khoảng 30 - 50%), khó thiết lập được các lâm phần liền dải, liền khoảnh. Các nghiên cứu về phân chia mức độ suy thoái RNM còn rất hạn chế, chưa mang tính hệ thống; các giải pháp phục hồi theo các mức độ suy thoái chưa được thực hiện một cách hệ thống và hiệu quả. Vì vậy, nhóm nghiên cứu của TS. Đinh Thanh Giang tại Viện Khoa học lâm nghiệp Việt nam đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật phục hồi rừng ngập mặn bị suy thoái tại một số vùng sinh thái trọng điểm ven biển Việt Nam (Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ)” trong thời gian từ năm 2016 đến năm 2021.

Đề tài nhằm thực hiện mục tiêu: đánh giá thực trạng, đặc điểm sinh thái, đất đai của RNM suy thoái tại một số vùng sinh thái trọng điểm ven biển Việt Nam (Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ); xây dựng được 15,6 ha mô hình thí nghiệm phục hồi RNM suy thoái cho 3 vùng (Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ); và xây dựng được quy trình kỹ thuật phục hồi RNM suy thoái cho một số hệ sinh thái RNM đặc trưng tại vùng ven biển Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.

Đề tài đã thu được các kết quả như sau:

- Đã đánh giá mức độ suy thoái RNM cấp vĩ mô: Suy thoái rừng ngập mặn cấp vĩ mô được đánh giá theo 3 tiêu chí và 6 chỉ tiêu sau:

(1). Tiêu chí về hiện trạng rừng, gồm 2 chỉ tiêu: (a) Diện tích rừng ngập mặn: suy giảm diện tích RNM được chia thành 4 mức: (i) Không suy giảm diện tích, (ii) Suy giảm diện tích nhẹ, (iii) Suy giảm diện tích trung bình, và (iv) Suy giảm diện tích mạnh. (b) Sử dụng rừng chia làm 3 cấp: (i) Không nuôi trồng thuỷ sản, (ii) Có kết hợp du lịch sinh thái (iii), Có kết hợp nuôi thuỷ sản;

(2). Tiêu chí về khả năng phòng hộ, gồm 2 chỉ tiêu: (a) Khả năng phòng hộ ven biển (giảm sóng) được phân chia thành 4 mức: (i) Khả năng giảm sóng tốt, (ii) Khả năng giảm sóng khá,(iii) Khả năng giảm sóng trung bình, (iv) Khả năng giảm sóng kém. (b) Xói lở ven bờ được chia thành 3 mức: (i) Xói lở ít, (ii) Xói lở trung bình, và (iii) Xói lở mạnh.

(3). Tiêu chí về khả năng phục hồi, gồm 2 chỉ tiêu: (a) Cấu trúc tổ thành rừng được chia thành 4 mức: (i) Rừng tự nhiên, (ii) Rừng trồng hỗn giao, (iii) Rừng trồng thuần loài, và (iv) Đất trống. (b) Thời gian ngập triều được chia thành 3 mức: (i) Ngập triều trung bình; Ngập triều nông và (iii) Ngập triều sâu.

- Đánh giá suy thoái RNM cấp vi mô: Suy thoái rừng ngập mặn cấp vi mô được đánh giá theo 3 tiêu chí sau: (1) Mật độ cây tái sinh triển vọng; (2) Mật độ cây mẹ gieo giống; (3) Diện tích các đám trống, lỗ trống trong rừng.

- Đã xây dựng quy trình phục hồi rừng ngập mặn bị suy thoái như sau:

+ Phục hồi RNM suy thoái nhẹ: áp dụng kỹ thuật xúc tiến tái sinh tự nhiên bằng biện pháp: Vây lưới xung quanh khu vực có cây mẹ nhằm giữ lại cây con tái sinh cây ngập mặn. Thời gian thực hiện vây lưới từ tháng 7 tháng 9 hằng năm tùy theo từng địa phương. Thời gian thực hiện xúc tiến tái sinh tự nhiên là 03 năm.

+ Phục hồi RNM suy thoái trung bình: Áp dụng kỹ thuật làm giàu rừng thông qua trồng bổ sung bằng phương thức hỗn loài theo đám.

+ Phục hồi RNM suy thoái mạnh (Đầm nuôi thủy sản bỏ hoang): Áp dụng kỹ thuật làm giàu rừng thông qua đắp mố để trồng bổ sung.

Việc thực hiện đề tài là cần thiết góp phần xây dựng cơ sở thực tiễn để phục hồi và phát triển rừng ngập mặn.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 21331/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

N.P.D (NASTIS)