Bên cạnh việc sử dụng làm thực phẩm, rau sắng (Melientha suavis Pierre) còn được coi như một loài cây dược liệu có chứa một lượng lớn các axít amin không thay thế, có vai trò rất lớn trong quá trình sinh, tổng hợp protein. Tuy nhiên việc bảo tồn và phát triển loài rau sắng (Melientha suavis Pierre) quý là vấn đề khá khó khăn và đang được các nhà khoa học quan tâm. Mới đây, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bến En mới đây đã thực hiện thành công Dự án “Bảo tồn và phát triển loài rau sắng (Melientha suavis Pierre) quý tại Vườn Quốc gia Bến En, tỉnh Thanh Hóa (giai đoạn 2017-2020)”.

Theo kết quả nghiên cứu của Vườn Quốc gia Bến En, cây rau sắng mọc trong rừng tự nhiên, thân cây to, vỏ cây dày, gỗ trắng, cành và lá non màu lục có vị ngọt mì chính, quả khi chín màu vàng có một hạt xơ trắng, ăn được, có vị béo, ngọt. Đây là loài cây ưa mát mẻ, sinh trưởng ở các vùng đất gần các lèn đá trong các thung lũng núi đá vôi, cây có khả năng ra chồi mạnh vào mùa Xuân, Hè, chậm về mùa thu và ngừng phát triển vào mùa Đông. Trên thế giới, cây rau sắng thường mọc tại các nước: Thái Lan, Lào, Malaysia, còn ở Việt Nam cây mọc phổ biến ở rừng ven suối thuộc các tỉnh: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, Thanh Hóa. Tại Thanh Hóa, cây rau sắng thường mọc tại Vườn Quốc gia Bến En.

Loài cây này có nhiều công dụng: lá non và các đọt thân của rau sắng thường được sử dụng làm thực phẩm nấu canh, hạt dùng ninh với xương thành canh, chùm hoa quả non cùng với các đọt thân của rau sắng được dùng để chế biến với các loại thực phẩm. Ngoài ra, rau sắng còn được coi như là một loài cây dược liệu, cây có chứa một lượng lớn các axít amin không thay thế, có vai trò rất lớn trong quá trình sinh, tổng hợp protein của cơ thể, rễ của loài rau sắng thường được người dân sử dụng làm thuốc trị sán.

Dự án đã giúp bảo tồn nguồn gen nguyên trạng và nâng cao nhận thức cho 1.700 người dân sống trong vùng lõi và vùng đệm về việc bảo tồn đa dạng sinh học của tự nhiên. Dự án đã dùng 250kg hạt để nhân giống thành công 7.600 cây rau sắng quý và trồng mô hình được 5,3ha. Qua đó, xây dựng được bản hướng dẫn kỹ thuật tạo giống rau sắng từ hạt và kỹ thuật trồng, chăm sóc phát triển loài rau sắng, góp phần giúp nhân dân nâng cao thu nhập từ trồng loài cây này.

Sau 3 năm triển khai Dự án, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bến En đã điều tra, phát hiện loài rau sắng phân bố tập trung ở khu vực núi đá vôi tại nơi có độ cao từ 120-400m thuộc các tiểu khu 610, 616, 617, 619, 620, 628 và 633, mật độ các trạng thái rừng nơi có rau từ 11-19 cây/ha. Đặc biệt, loài cây này có 6 mối đe dọa ảnh hưởng đến loài rau sắng, trong đó xâm lấn đất rừng là mối đe dọa lớn nhất. Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bến En cũng đã xây dựng 7 bộ hồ sơ quản lý loài rau sắng tại các tiểu khu để tăng cường công tác quản lý và bảo vệ loài, tổ chức 20 hội nghị tuyên truyền giáo dục người dân, ký cam kết bảo vệ rừng, bảo vệ loài rau sắng tại 20 thôn vùng lõi và vùng giáp ranh.

NASATI